Những người bị tâm thần phân liệt có thể biểu hiện nhiều triệu chứng khác nhau, điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ.1
Những triệu chứng này thường bắt đầu ở độ tuổi trẻ, từ 16 đến 30.2
Bác sĩ sẽ đánh giá các triệu chứng để thực hiện chẩn đoán. Ngày nay, có những công cụ đáng tin cậy để chẩn đoán bệnh tâm thần phân liệt, cũng như các liệu pháp y tế hiệu quả có thể làm giảm các triệu chứng dai dẳng với ít tác dụng phụ.3
Theo cộng đồng y khoa, các triệu chứng tâm thần phân liệt có thể rơi vào ba loại chính dưới đây:2
Dương tính
Âm tính
Nhận thức
Các triệu chứng dương tính của bệnh tâm thần phân liệt là gì?
Những người bị tâm thần phân liệt biểu hiện các triệu chứng dương tính khi họ thể hiện những hành vi bất thường và họ cảm thấy mình đang mất dần liên hệ với một số khía cạnh của thực tế.2 Đối với hầu hết những người mắc bệnh tâm thần phân liệt, các triệu chứng này đến rồi đi, nhưng chúng có thể tồn tại theo thời gian.2 Điều cũng thường gặp đó là những triệu chứng này vẫn không được chú ý.2 Chúng có thể bao gồm:
Ảo giác: người ta có thể nhìn, nghe, ngửi, nếm hoặc cảm nhận những thứ không có thật. Nghe thấy giọng nói là hiện tượng thông thường và điều này có thể kéo dài rất lâu trước khi gia đình hoặc bạn bè nhận thấy điều gì bất thường.2
Hoang tưởng: người ta có thể tin vào những điều không có thật. Ví dụ, họ có thể tin rằng họ đang gặp nguy hiểm hoặc mọi người xung quanh đang nói về họ, mặc dù điều này không đúng. 2
Nhầm lẫn trong suy nghĩ: cách họ suy nghĩ có vẻ phi logic và họ có thể gặp khó khăn trong việc tổ chức suy nghĩ của mình. Không có gì lạ khi họ ngừng nói ở giữa câu. 2
Rối loạn vận động: họ có thể biểu hiện các cử động cơ thể bất thường hoặc lặp đi lặp lại, hoặc trong một số trường hợp hiếm gặp, họ có thể ngừng cử động trong một thời gian (hội chứng căng trương lực). 2
Các triệu chứng âm tính của tâm thần phân liệt là gì?
Những người bị tâm thần phân liệt đang biểu hiện các triệu chứng âm tính khi họ đang trải qua quá trình xa lánh xã hội và khó thể hiện cảm xúc.2 Những triệu chứng này, hơn cả những triệu chứng dương tính, có thể khó nhận biết và có thể bị nhầm lẫn với trầm cảm hoặc các tình trạng khác.2 Các trải nghiệm có thể bao gồm:
Giảm cảm xúc và biểu cảm, và nói chuyện với giọng buồn tẻ (cảm xúc cùn mòn)2,4
Ít nói, ngay cả khi có điều quan trọng muốn nói (mất nói) 2,4
Khó trải nghiệm niềm vui (mất hứng thú)2,4
Xa lánh xã hội, bỏ qua các hoạt động hàng ngày (mất tính xã hội) 2,4
Thiếu động lực, ý thức về mục đích hoặc khả năng thực hiện theo kế hoạch (mất động lực, thờ ơ) 2,4
Nếu một người được chẩn đoán mắc bệnh tâm thần phân liệt với đặc trưng chủ yếu là các triệu chứng âm tính, bác sĩ sẽ đánh giá xem đó là nguyên phát hay thứ phát.5 Các triệu chứng âm tính nguyên phát được coi là triệu chứng cốt lõi của bệnh tâm thần phân liệt, trong khi các triệu chứng âm tính thứ phát là hậu quả của các triệu chứng dương tính.5
Các triệu chứng âm tính thứ phát có thể là kết quả của:
Tác dụng phụ về thần kinh, ví dụ như tác dụng phụ ngoại tháp do thuốc gây ra, loạn trương lực cơ cấp tính, bệnh Parkinson do thuốc chống loạn thần và khó di chuyển 5
Trầm cảm, ví dụ, trầm cảm sau rối loạn tâm thần hoặc do thuốc chống loạn thần 5
Các yếu tố môi trường, ví dụ, thiếu sự kích thích xã hội có thể xảy ra sau khi nằm viện dài ngày 5
Các triệu chứng nhận thức của bệnh tâm thần phân liệt là gì?
Đối với một số bệnh nhân, các triệu chứng nhận thức của bệnh tâm thần phân liệt rất khó nhận biết, nhưng đối với những người khác, chúng có thể nặng hơn.2 Các triệu chứng nhận thức khó phát hiện và có thể cần được đánh giá đặc biệt.2 Nếu một người bị tâm thần phân liệt biểu hiện các triệu chứng nhận thức, họ có thể có:
Khả năng xử lý thông tin và đưa ra quyết định kém2
Khó tập trung vào một nhiệm vụ2
Có vấn đề với trí nhớ ngắn hạn (công việc) của họ2
Mô hình của các triệu chứng tâm thần phân liệt là gì?
Bệnh tâm thần phân liệt thường bắt đầu bằng một giai đoạn tiền triệu có thể kéo dài từ vài ngày đến 18 tháng và người bị ảnh hưởng có thể nhận thấy sự suy giảm chức năng cá nhân hoặc các vấn đề về trí nhớ và khả năng tập trung.6 Sau giai đoạn tiền triệu là giai đoạn loạn thần đầu tiên (FEP) , biểu hiện bằng hoang tưởng, ảo giác, rối loạn hành vi và đau khổ.6
Tiếp theo FEP là giai đoạn “di chứng” kéo dài lên đến nhiều năm, giai đoạn này có thể bị gián đoạn bởi các đợt loạn thần cấp tính tái phát. 6 Các giai đoạn cấp tính có thể được kiểm soát bằng các biện pháp can thiệp tâm lý và dược lý thích hợp. 6
Đây là một tổng quan ngắn gọn về các triệu chứng tâm thần phân liệt. Tuy nhiên, diễn biến của bệnh thay đổi đáng kể ở mỗi người và các triệu chứng của người này sẽ không bao giờ giống hoàn toàn với triệu chứng của người khác.6 Một số người có thể có các triệu chứng dương tính rất chóng vánh, những người khác có thể trải qua chúng trong nhiều năm, trong khi những người khác có thể không có giai đoạn tiền triệu. 6
Các triệu chứng âm tính trong suốt quá trình diễn tiến của tâm thần phân liệt. Theo Millan và cộng sự, 2014⁷
Hãy xem phần chẩn đoán để tìm hiểu thêm về chẩn đoán bệnh tâm thần phân liệt.
Tham khảo
- Arsova S. Open Access Maced J Med Sci. 2016;4(3):388-391
- National Institute of Mental Health. Schizophrenia: https://www.nimh.nih.gov/health/publications/schizophrenia/index.shtml
- National Institutes of Health. Schizophrenia NIH Factsheet 2010: https://report.nih.gov/nihfactsheets/viewfactsheet.aspx?csid=67
- Tandon R. Current Psychiatry 2002;1(9):36-42
- Kirschner M. Schizophr Res. 2017; 186:29-38
- NICE CG 178
- Millan et al. Eur Neuropsychopharmacol. 2014; 24(5):645-92
How long does schizophrenia last?
Because schizophrenia doesn’t develop in a set pattern, the best way to describe the course of the disease is in phases. There are three main phases – a prodrom
more…Can schizophrenia be treated?
After a schizophrenia diagnosis the doctor will have a conversation with the person diagnosed about starting a treatment plan. Once treatment begins, there are
more…
