Bên cạnh vai trò đã được xác định của thuốc và các liệu pháp hành vi, các phương pháp bổ sung khác đang được sử dụng để cung cấp cách tiếp cận toàn diện trong điều trị bệnh tâm thần phân liệt^1,2.Bài viết này khám phá những lợi ích có thể có của chánh niệm và yoga đối với người mắc bệnh tâm thần phân liệt.  

Trong những năm gần đây, tầm quan trọng của việc điều trị bệnh tâm thần phân liệt nói chung thay vì các triệu chứng riêng lẻ đã trở nên rõ ràng². Điều trị toàn diện bệnh tâm thần phân liệt có nghĩa là việc chăm sóc không chỉ tập trung vào việc kiểm soát các triệu chứng tâm thần phân liệt và khía cạnh sức khỏe thể chất mà còn xem xét tình trạng sức khỏe của một người nào đó có khả năng thực hiện các chức năng trong cuộc sống hàng ngày của họ hay không².Tùy thuộc vào từng người, chăm sóc toàn diện có thể kết hợp hướng dẫn về chế độ ăn uống và tập thể dục, giải quyết việc sử dụng rượu và chất kích thích, lời khuyên về cách xây dựng mối quan hệ lành mạnh, đạt được kỹ năng sống độc lập, tư vấn tài chính, trợ giúp đào tạo hoặc tìm việc làm, nhận biết và giải quyết căng thẳng và lo lắng.^2,3
 
Thực hành chánh niệm và yoga có thể giúp điều trị toàn diện cho người bị tâm thần phân liệt.^1,2

Chánh niệm là trạng thái ý thức và nhận thức được thời điểm hiện tại.^4,5 Đó là việc bình tĩnh chấp nhận cảm xúc, suy nghĩ và cảm giác của cơ thể mà không phán xét chúng.^4,5
Nhìn chung, nó nhằm mục đích giúp mọi người trở nên tự nhận thức hơn, giúp họ đối phó với những suy nghĩ hoặc cảm xúc khó khăn, khiến họ cảm thấy bình tĩnh hơn và ít căng thẳng hơn, và nói chung chỉ đơn giản là giúp họ học cách trở nên tử tế hơn với bản thân.⁵

Bệnh tâm thần phân liệt tác động đến cách một người suy nghĩ, hành động và nhận thức thế giới, đó là tất cả các lĩnh vực mà chánh niệm có thể giúp ích.⁴
 
Thật vậy, chánh niệm được cho là có thể giúp những người mắc bệnh tâm thần phân liệt bằng cách tăng cường sự chú ý, khả năng tự nhận thức và lòng trắc ẩn với bản thân, đồng thời có thể giúp cải thiện cách họ xử lý cảm xúc của mình.⁴ Chánh niệm cũng có thể giúp họ đối phó với những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực, cho phép mọi người xem chúng như những sự kiện đã trôi qua và không phải là điều gì đó đáng để bận tâm.⁴
 
Thông qua thực hành chánh niệm, những người mắc bệnh tâm thần phân liệt cũng có thể được chuẩn bị tốt hơn để phản ứng với cảm giác của họ và kiểm soát tốt hơn các triệu chứng của mình.⁴ Điều này có thể giúp tránh phải điều trị tại bệnh viện và cải thiện khả năng hoạt động cả về mặt xã hội và nơi làm việc của họ.^4,6

Chánh niệm là một kỹ năng cần phải học và mặc dù không nhất thiết cần sự trợ giúp của chuyên gia để thành thạo nhưng nếu có, nó có thể hữu ích.⁵ Một số bài tập đơn giản mà bạn có thể thử ở nhà bao gồm:⁵
·  chú ý đến cách thức và những gì bạn ăn – thưởng thức hương vị, kết cấu, nhiệt độ, mùi và âm thanh của thức ăn khi bạn nhai. Dành thời gian để ăn, thưởng thức và đánh giá cao món ăn của bạn cũng như cảm giác nó mang lại cho bạn
· nhận thức được cách cơ thể bạn chuyển động trong môi trường xung quanh – chẳng hạn như cảm nhận mặt đất dưới chân khi bạn đi dạo, nhận biết hơi ấm của không khí trên da, mùi hương xung quanh bạn, tiếng chim trên cây hay dòng xe cộ qua lại, và một giọt mưa rơi trên giày bạn.
 
Thực hành chánh niệm một cách bài bản hơn hơn do một chuyên gia hướng dẫn có thể bao gồm các buổi tập cá nhân hoặc nhóm ngắn (15 đến 45 phút) diễn ra trong vài tuần, mỗi buổi có thể về một chủ đề khác nhau.⁷ Ví dụ, trong khi một buổi có thể xem xét chánh niệm ăn uống hoặc vận động như đã nêu ở trên, người khác có thể tập trung vào cách suy nghĩ khác biệt và cố gắng chấp nhận những suy nghĩ nhất định.⁷ 
 
Mặc dù chánh niệm có thể giúp ích cho một số người bị tâm thần phân liệt, nhưng nó có thể không dành cho tất cả mọi người.^3,5 Bạn nên kiểm tra với chuyên gia chăm sóc sức khỏe để biết những dịch vụ có sẵn ở khu vực của bạn và liệu đó có phải là điều có thể giúp ích cho bạn hoặc người mà bạn đang chăm sóc hay không.

Yoga có lẽ là một môn thực hành quen thuộc hơn chánh niệm vì nó đã được thực hành trên khắp thế giới trong nhiều thế kỷ.⁸ Giống như chánh niệm, yoga xem cơ thể và tâm trí cùng nhau, nhưng nó cũng bao gồm linh hồn hoặc tinh thần, nhằm mang lại sự hòa hợp chặt chẽ giữa chúng.^1,8 Yoga có thể có nguồn gốc tâm linh, nhưng các chuyển động và hơi thở được kiểm soát đã khiến nó trở thành một hình thức tập thể dục ở thế giới phương Tây.^1,8,9

Nhìn chung, yoga bao gồm một nhóm các chuyển động thể chất (asana), kỹ thuật thở đặc biệt (pranayama) và đôi khi tập trung sâu hoặc thư giãn (thiền).^1,8
 
Có một số loại yoga khác nhau kết hợp những việc trên theo những cách khác nhau.^8,9 Đối với nhiều người, Hatha Yoga, chủ yếu về các asana (tư thế) khác nhau là loại được luyện tập phổ biến nhất.⁸ Cách tốt nhất để bắt đầu tập yoga là tham gia một lớp học và nhận được hướng dẫn thích hợp về cách thực hiện đúng các tư thế và cách thở trong khi tập luyện.⁹
 



 

Yoga đã được nghiên cứu như một phương pháp điều trị bổ sung cho bệnh tâm thần phân liệt và đã được chứng minh là cải thiện cả triệu chứng dương tính lẫn âm tính.¹
 
Đáng chú ý là đã có những cải thiện được ghi nhận về tư duy trừu tượng, trí nhớ và sự chú ý.¹ Phát hiện thứ hai có ý nghĩa nếu bạn cho rằng sự chú ý là thành phần trung tâm của yoga vì nó liên quan đến việc đồng bộ hóa chuyển động với hơi thở.¹ Lợi ích của yoga đối với suy nghĩ (chức năng nhận thức) có thể là do mức độ tập trung tinh thần cần thiết để kiểm soát các chuyển động khác nhau của cơ thể.¹
 
Bằng chứng cho thấy rằng tập yoga chỉ trong một vài tháng ngắn ngủi có thể có tác động tích cực đến khả năng hoạt động của mọi người, cả về mặt xã hội lẫn trong cuộc sống công việc của họ.^10-12 Thật vậy, một nghiên cứu cho thấy sau 4 tháng, những người đã tập yoga các lớp học yoga thường xuyên có kỹ năng giao tiếp tốt hơn và tương tác nhiều hơn với người khác; hai điều có thể đóng góp cho sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống.^1,10
Hơn nữa, những người tham gia nghiên cứu đó được cho là ít căng thẳng hơn, mà căng thẳng được biết là có liên quan đến các triệu chứng tâm thần phân liệt ngày càng trầm trọng.¹⁰

Chánh niệm và yoga là những cách có thể mang lại lợi ích để phát huy tác dụng của các phương pháp điều trị tâm thần phân liệt truyền thống.¹ Cả hai đều cần sự kiên nhẫn và luyện tập để học và có thể thực hiện tại nhà hoặc dưới sự hướng dẫn của một bác sĩ có trình độ phù hợp.^5,9
 
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm, có rất nhiều sách và nguồn trực tuyến có thể hướng dẫn bạn thực hành hoặc giúp bạn tìm các lớp học trong khu vực của mình. Nhóm chăm sóc sức khỏe tại địa phương của bạn cũng có thể giới thiệu những người thực hành chánh niệm và giáo viên yoga cho bạn.