Tâm thần phân liệt là một rối loạn tâm thần mạn tính ảnh hưởng đến cách một người PHÁN ĐOÁN, NHẬN THỨC VÀ HÀNH VI. Những người mắc tâm thần phân liệt gặp phải sự gián đoạn trong cách họ nhận thức về thế giới và thể hiện bản thân. Họ thường có vẻ như đã mất liên lạc với thực tế và điều này sẽ gây ra sự đau khổ đáng kể cho họ, các thành viên gia đình và bạn bè của họ. Những người sống chung với chứng tâm thần phân liệt có thể gặp khó khăn trong việc phân biệt thực tế với tưởng tượng. Họ có thể lo lắng rằng người khác đang đọc được suy nghĩ của họ, âm thầm lên kế hoạch làm hại họ. Họ cũng có thể nghe, nhìn thấy, chạm vào hoặc cảm thấy những thứ không có ở đó. Những lần khác, họ có thể gặp khó khăn trong việc cảm nhận, đọc và thể hiện cảm xúc. Khi quá trình suy nghĩ của họ bị ảnh hưởng, họ có thể gặp khó khăn trong việc tập trung hoặc đưa ra quyết định. Ngoài ra, các hoạt động mà họ từng thích có thể không còn mang lại cho họ niềm vui nữa. Những triệu chứng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động hàng ngày và mối quan hệ của họ. Tâm thần phân liệt ít phổ biến hơn các rối loạn tâm thần khác và ảnh hưởng đến khoảng 24 TRIỆU người trên toàn thế giới hoặc 0,32% dân số thế giới. Bệnh tâm thần phân liệt xảy ra ở mọi giới tính, chủng tộc, nhóm dân tộc và hoàn cảnh kinh tế với tỷ lệ tương tự nhau.

Các triệu chứng tâm thần phân liệt đầu tiên thường xảy ra vào cuối tuổi thiếu niên và đầu tuổi ba mươi của bệnh nhân. Nam giới và phụ nữ có khả năng mắc rối loạn này như nhau. Ở nam giới, các triệu chứng có xu hướng xuất hiện sớm hơn, từ cuối tuổi thiếu niên đến đầu tuổi trưởng thành. Phụ nữ có nguy cơ cao gặp phải các triệu chứng trong độ tuổi cuối 20 đến đầu 30. Rối loạn này cũng có thể xuất hiện ở độ tuổi khoảng 45–50. Do có nhiều biểu hiện khác nhau, TÂM THẦN PHÂN LIỆT LÀ MỘT TRONG NHỮNG RỐI LOẠN TÂM THẦN PHỨC TẠP NHẤT.
Về lâu dài, cuộc sống của những người mắc chứng bệnh này có thể được cải thiện đáng kể bằng liệu pháp tâm lý và các phương pháp điều trị tâm lý xã hội.

Chúng ta đã học được rất nhiều về bệnh tâm thần phân liệt trong vài thập kỷ qua.
Tuy nhiên,
Các nhà nghiên cứu tin rằng bệnh có thể do sự tương tác giữa GEN VÀ CÁC YẾU TỐ MÔI TRƯỜNG.
Gen đóng vai trò rất quan trọng trong bệnh tâm thần phân liệt. Các nghiên cứu cho thấy nhiều gen khác nhau có thể liên quan. Tuy nhiên, một gen duy nhất không phải là nguyên nhân gây ra rối loạn. Cũng rõ ràng rằng gen không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh tâm thần phân liệt. Thay vào đó, chúng thúc đẩy các cá nhân dễ mắc bệnh này. Ngoài ra còn có bằng chứng về khuynh hướng di truyền.
Chia sẻ cùng một DNA với người mắc bệnh tâm thần phân liệt làm tăng khả năng mắc bệnh. Nếu người thân đó là người có huyết thống gần, nguy cơ sẽ cao gấp 15 lần. Nhưng nếu người thân đó là anh em sinh đôi cùng trứng, nguy cơ sẽ tăng lên khoảng 50%
Các yếu tố về phát triển và môi trường bao gồm nghèo đói, căng thẳng, vi-rút, độc tố, các vấn đề về dinh dưỡng trước khi sinh, cũng như các biến chứng khi mang thai và sinh nở. Sống ở khu vực có mật độ dân số đông hoặc có tiền sử gia đình bị lạm dụng và sang chấn, thiếu hụt trí tuệ và những cuộc chạm trán đau khổ với nạn bắt nạt cũng có thể là các yếu tố rủi ro. Tuổi thanh thiếu niên được coi là bước ngoặt trong quá trình phát triển của bệnh tâm thần phân liệt. Trong giai đoạn phát triển cơ thể này, não bộ trải qua một loạt các thay đổi khi trưởng thành. Trong trường hợp của một người dễ bị tổn thương, những thay đổi này có thể gây ra các cơn loạn thần.
 
Thạm dụng ma túy cũng được coi là tác nhân rủi ro trong quá trình phát triển của bệnh tâm thần phân liệt, đặc biệt là ở tuổi thanh thiếu niên. Ví dụ, cần sa, kết hợp với các yếu tố rủi ro khác được đề cập ở trên, dường như có liên quan trực tiếp đến sự phát triển của rối loạn này.

Bệnh tâm thần phân liệt có nhiều triệu chứng khác nhau. Để hiểu được các triệu chứng này, trước tiên chúng ta phải xem xét những gì xảy ra trong não bộ của người mắc rối loạn này. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở những người mắc bệnh tâm thần phân liệt, các tế bào não hoạt động và giao tiếp với nhau theo cách khác nhau.
 
– Vai trò của các chất dẫn truyền thần kinh
Các chất dẫn truyền thần kinh là chất truyền tin hóa học truyền thông tin giữa các tế bào não. Quá nhiều hoặc quá ít các chất truyền tin này sẽ ảnh hưởng đến cách não hoạt động. Một trong những chất dẫn truyền thần kinh được nghiên cứu nhiều nhất ở bệnh tâm thần phân liệt là DOPAMINE. Còn được gọi là chất dẫn truyền thần kinh “cảm thấy dễ chịu”, dopamine đóng vai trò quan trọng trong suy nghĩ, nhận thức và động lực. Ở bệnh tâm thần phân liệt, quá nhiều dopamine ở một số vùng não có thể dẫn đến ảo giác hoặc hoang tưởng. Mặt khác, quá ít dopamine ở các vùng não khác có thể giải thích tình trạng thiếu động lực và thiếu năng lượng thường gặp ở bệnh tâm thần phân liệt.
Các chất dẫn truyền thần kinh khác, chẳng hạn như GABA, glutamate và serotonin (còn được gọi là “chất hóa học hạnh phúc”) cũng có thể đóng vai trò quan trọng. Những thay đổi này có thể giải thích các triệu chứng như gián đoạn trí nhớ, khó chuyển đổi giữa các nhiệm vụ hoặc cảm thấy mất tập trung. Chúng cũng có thể là nguyên nhân khiến đưa ra quyết định phán đoán sai lầm hoặc không dự đoán được hậu quả.
 
– Mạng lưới chế độ mặc định
Một số vùng trong não của chúng ta trở nên hoạt động khi chúng ta để suy nghĩ của mình chạy tự do. Điều này cho phép chúng ta mơ mộng và xử lý các suy nghĩ và ký ức. Các nhà khoa học gọi đây là “chế độ mặc định” và các vùng não liên quan là “mạng lưới chế độ mặc định”. Ở những người mắc chứng tâm thần phân liệt, NHỮNG VÙNG NÀY GẦN NHƯ LIÊN TỤC Ở TRẠNG THÁI QUÁ TẢI.
Điều này khiến họ khó chú ý hoặc ghi nhớ thông tin.

TRIỆU CHỨNG DƯƠNG TÍNH
Triệu chứng dương tính (thường được gọi là “triệu chứng loạn thần”) là những suy nghĩ và hành vi không có ở người khỏe mạnh. Một số triệu chứng dương tính có thể xuất hiện cùng một lúc. Chúng bao gồm:

TRIỆU CHỨNG ÂM TÍNH
Những người mắc bệnh tâm thần phân liệt biểu hiện các triệu chứng âm tính khi họ cảm thấy xa lánh xã hội và khó thể hiện cảm xúc. Những triệu chứng này, nhiều hơn những triệu chứng dương tính, có thể khó nhận biết và có thể bị nhầm lẫn với bệnh trầm cảm hoặc các tình trạng khác. Những trải nghiệm có thể bao gồm:

TRIỆU CHỨNG NHẬN THỨC
Các triệu chứng nhận thức ảnh hưởng đến suy nghĩ và tâm trạng, dẫn đến hiệu suất học tập và làm việc kém hơn. Chúng thường xuất hiện trước các triệu chứng dương tính và thường vẫn còn sau khi các triệu chứng dương tính đã giảm bớt. Các triệu chứng nhận thức bao gồm các vấn đề về CHÚ Ý, TẬP TRUNG và TRÍ NHỚ.
Những người mắc bệnh tâm thần phân liệt gặp khó khăn trong việc học những điều mới hoặc xử lý thông tin để đưa ra quyết định. Họ cũng có thể gặp khó khăn trong việc tập trung và chú ý, thường là do ảo giác. Vì họ không thể phản ứng đúng cách với người khác, nên họ thường giao tiếp càng ít càng tốt. Các triệu chứng nhận thức khiến họ khó thực hiện các hoạt động hàng ngày hơn. Do đó, chúng có thể là một trong những khía cạnh suy nhược nhất của bệnh tâm thần phân liệt. Thông thường, những người mắc bệnh tâm thần phân liệt không nhận thức được rằng họ đang mắc rối loạn này. Sự thiếu hiểu biết này, còn được gọi là “anosognosia – mất nhận thức về bệnh”, có thể khiến việc điều trị và chăm sóc của họ trở nên khó khăn hơn nhiều.

TRIỆU CHỨNG CẢM XÚC
Bên cạnh các loại triệu chứng đã đề cập ở trên, những người mắc bệnh tâm thần phân liệt thường biểu hiện các triệu chứng cảm xúc như trầm cảm và lo âu. Trầm cảm có thể xuất hiện lên đến 80% những người mắc bệnh tâm thần phân liệt và có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực: nó làm tăng nguy cơ tái phát và dẫn đến hoạt động xã hội kém hơn cũng như chất lượng cuộc sống kém hơn. Trầm cảm cũng làm tăng nguy cơ tự tử: gần hai phần ba số người mắc bệnh tâm thần phân liệt tự tử khi có các triệu chứng trầm cảm. Khoảng một nửa số người mắc bệnh tâm thần phân liệt có ý định tự tử và các vấn đề về tâm trạng, hoặc là một triệu chứng của bệnh hoặc do căng thẳng và các vấn đề xã hội do bệnh tâm thần phân liệt gây ra. Hơn nữa, khoảng 30% có các triệu chứng ám ảnh cưỡng chế, biểu hiện là những suy nghĩ tái diễn, xâm nhập và không mong muốn gây ra sự đau khổ và trầm cảm đáng kể.

Quá trình diễn tiến của bệnh tâm thần phân liệt phụ thuộc vào một số yếu tố: khi nào các triệu chứng bắt đầu, mức độ nghiêm trọng của chúng và chúng kéo dài bao lâu. Các triệu chứng ban đầu thường xuất hiện dần dần và trở nên nghiêm trọng hơn và rõ ràng hơn theo thời gian.
 
Các cá nhân có thể trải qua các giai đoạn triệu chứng trở nên tồi tệ hơn và cải thiện triệu chứng. Các giai đoạn triệu chứng trở nên tồi tệ hơn được gọi là bùng phát hoặc tái phát. Bằng cách sử dụng phương pháp điều trị, phần lớn các triệu chứng như vậy có thể giảm hoặc biến mất (đặc biệt là các triệu chứng dương tính). Thuyên giảm liên quan đến giai đoạn không có triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ.
Mặc dù diễn tiến của bệnh khác nhau ở mỗi người, nhưng có thể chia thành ba giai đoạn riêng biệt: TIỀN TRIỆU, BÙNG PHÁT và DI CHỨNG.
 

Giai đoạn tiền triệu
Tiền triệu có nghĩa là “trước khi mắc bệnh”. Trong giai đoạn này, có thể kéo dài 2–5 năm, các cá nhân trải qua những thay đổi mà gia đình và bạn bè thân thiết có thể nhận thấy. Những thay đổi này bao gồm các vấn đề về trí nhớ và khả năng tập trung, hoặc hành vi và ý tưởng bất thường. Họ cũng có thể biểu hiện giao tiếp vô tổ chức và giảm hứng thú với các hoạt động hàng ngày. Ở thanh thiếu niên, những thay đổi này thường bị bỏ qua vì chúng được coi là bình thường trong giai đoạn này. Nhìn lại, những triệu chứng này dễ hiểu hơn như những dấu hiệu cảnh báo. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, sẽ cực kỳ khó để phân biệt chúng với những dấu hiệu thông thường của tuổi dậy thì.

Giai đoạn bùng phát
Giai đoạn này được đặc trưng bởi sự xuất hiện của các triệu chứng loạn thần như ảo giác, hoang tưởng và/hoặc suy nghĩ và nói năng vô tổ chức, nhưng cũng có thể là trầm cảm hoặc cảm xúc phẳng lặng. Sự xuất hiện của các triệu chứng này được gọi là “loạn thần” và giai đoạn biểu hiện của nó được gọi là “cơn loạn thần”. Các triệu chứng có thể xuất hiện dần dần hoặc đột ngột. Trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân vẫn chưa được biết. Các nhà khoa học cho rằng sự xuất hiện đầu tiên của các triệu chứng loạn thần (còn gọi là “lần bùng phát đầu tiên”) có thể là do căng thẳng. Bệnh nhân và các thành viên gia đình của họ thường tìm kiếm sự trợ giúp của chuyên gia trong giai đoạn này.

Giai đoạn di chứng
Nó mô tả giai đoạn 6–18 tháng sau giai đoạn bùng phát. Trong giai đoạn này, nhiều triệu chứng loạn thần đặc trưng giảm đi. Tuy nhiên, một số triệu chứng còn lại, chẳng hạn như ảo giác hoặc suy giảm chức năng, có thể vẫn còn. Các triệu chứng dương tính cũng có thể được thay thế bằng các triệu chứng âm tính, ví dụ như thiếu năng lượng và xa lánh xã hội. Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân bắt đầu nhận ra các triệu chứng của mình trong giai đoạn này và bắt đầu học cách kiểm soát chúng.

Mặc dù căn bệnh này ảnh hưởng đến mỗi bệnh nhân theo cách khác nhau, nhưng theo nghiên cứu trong lĩnh vực này, quá trình bệnh thường diễn ra theo một trong những dạng điển hình được minh họa trong bốn sơ đồ biểu diễn tiếp theo về quá trình có thể xảy ra của bệnh tâm thần phân liệt và tác động của nó đến hoạt động bình thường của bệnh nhân.
Như Hình 1 bên dưới cho thấy, sau một đợt cấp tính đầu tiên với các triệu chứng loạn thần, 22% số người bị ảnh hưởng có thể thuyên giảm, mà không có tái phát hay suy giảm chức năng trong tương lai.

Nghiên cứu cho thấy trong 35% các trường hợp, bệnh tiến triển theo từng đợt, với một số đợt loạn thần trong những năm tiếp theo, như được thể hiện trong Hình 2 bên dưới. Các đợt này thường được kích hoạt bởi mức độ căng thẳng tăng cao. Trong một số trường hợp, có sự thuyên giảm hoàn toàn giữa các đợt riêng lẻ, với chức năng phục hồi.

Khoảng 8% số người bị ảnh hưởng có thuyên giảm một phần, với các triệu chứng giảm nhưng dai dẳng, như Hình 3 cho thấy. Những triệu chứng này có thể bao gồm các triệu chứng loạn thần, các triệu chứng âm tính, rối loạn nhận thức và mất chức năng bình thường.

ITrong khoảng 35% các trường hợp khác, bệnh nặng dần và không thể xác định riêng từng đợt. Để biết hình ảnh minh họa, vui lòng xem Hình 4 bên dưới.