Câu hỏi thường gặp

Tâm thần phân liệt ảnh hưởng đến cách não xử lý thông tin và có thể thay đổi cách bạn cảm nhận, suy nghĩ và hành xử. Bạn thậm chí có thể nhìn thấy hoặc nghe thấy những điều mà người khác không thấy. Theo thời gian, bạn có thể trở nên mất động lực và cảm thấy bị cô lập khỏi bạn bè và gia đình. Điều này có thể khiến việc sống chung với bệnh tâm thần phân liệt trở thành thử thách đối với những người bị tâm thần phân liệt và người thân của họ.

Học cách sống chung với bệnh tâm thần phân liệt bao gồm việc hợp tác chặt chẽ với nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn, tìm hiểu về tình trạng bệnh, cách điều trị và nơi tìm được sự hỗ trợ mà bạn và những người thân yêu của bạn có thể cần.

https://www.webmd.com/schizophrenia/living-with-schizophrenia-directory Accessed 7 March 2022.

May mắn thay, những tiến bộ trong y học và điều trị có thể giúp việc sống chung với bệnh tâm thần phân liệt trở nên dễ dàng hơn. Với sự hỗ trợ phù hợp, người bị tâm thần phân liệt có thể có một cuộc sống trọn vẹn và bổ ích, tìm được công việc có ý nghĩa và những mối quan hệ trọn vẹn, với chất lượng cuộc sống tương tự như những người không bị tâm thần phân liệt.

Marder SR, Freedman R. Learning from people with schizophrenia. Schizophr Bull. 2014;40(6):1185-1186.
https://academic.oup.com/schizophreniabulletin/pages/first_person_accounts Accessed 7 March 2022.
Fagiolini A. Getting to remission: managing transition in care to improve outcome in schizophrenia. Advances in schizophrenia, Rome 2021

Để giúp bạn học cách sống chung với bệnh tâm thần phân liệt, nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn có thể làm việc với bạn để lập kế hoạch điều trị lấy con người làm trung tâm. Điều này đưa ra các phương pháp điều trị với mục đích chung là giảm hoặc dừng các triệu chứng, thúc đẩy và duy trì quá trình phục hồi, đồng thời đảm bảo bạn có các kỹ năng sống và chất lượng cuộc sống tốt nhất có thể. Một kế hoạch điều trị được tùy chỉnh theo mục tiêu cá nhân của bạn.

Keepers GA, Fochtmann LJ, Anzia JM, et al. The American Psychiatric Association Practice Guideline for the Treatment of Patients with Schizophrenia Am J Psychiatry. 2020;177(9):868-872.

Phương pháp điều trị bao gồm thuốc chống loạn thần, cần được tiếp tục ngay cả sau khi các triệu chứng đã cải thiện. Và, tùy thuộc vào tình trạng của bạn, các biện pháp can thiệp khác có thể được đề xuất.

• Giáo dục tâm lý
  Cung cấp thông tin và hỗ trợ để giúp bạn và gia đình hiểu rõ hơn và đối phó với bệnh tâm thần phân liệt cũng như dạy các kỹ năng giao tiếp và giải quyết vấn đề.
  
• Liệu pháp điều trị nhận thức
  Rèn luyện kỹ năng tư duy.
  
• Trị liệu hành vi nhận thức (CBT)
  Liệu pháp trò chuyện có thể giúp bạn quản lý vấn đề bằng cách thay đổi cách bạn suy nghĩ và hành xử.

Chương trình tập thể dục

Tập thể dục có lợi ích đáng kể trong bệnh tâm thần phân liệt, bao gồm cải thiện các triệu chứng lâm sàng, chức năng, chất lượng cuộc sống và các triệu chứng trầm cảm.

Tùy thuộc vào nơi bạn sống, có thể có các dịch vụ và mạng lưới hỗ trợ khác cũng có thể trợ giúp. Bấm vào đây để biết thêm chi tiết.

Keepers GA, Fochtmann LJ, Anzia JM, et al. The American Psychiatric Association Practice Guideline for the Treatment of Patients with Schizophrenia Am J Psychiatry. 2020;177(9):868-872.

Vita A, Barlati S, Ceraso A, et al. Effectiveness, Core Elements, and Moderators of Response of Cognitive Remediation for Schizophrenia: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Clinical Trials. JAMA Psychiatry. 2021;78(8):848–858.

Girdler SJ, Confino JE, Woesner ME. Exercise as a Treatment for Schizophrenia: A Review. Psychopharmacol Bull. 2019 Feb 15;49(1):56-69.

Tâm thần phân liệt vẫn là một căn bệnh mãn tính có nghĩa là mọi người không thể hồi phục hoàn toàn đến mức không cần đến các dịch vụ tâm thần hoặc bất kỳ loại thuốc nào.

Fagiolini A. Getting to remission: managing transition in care to improve outcome in schizophrenia. Advances in schizophrenia, Rome 2021.

Với bệnh tâm thần phân liệt, quá trình hồi phục thường liên quan đến sự cải thiện lâu dài và có ý nghĩa cũng như chất lượng cuộc sống hợp lý. Nó liên quan đến khả năng hoạt động độc lập (làm việc/trường học, các mối quan hệ xã hội, sống độc lập, cần ít hoặc không cần sự hỗ trợ) và cảm giác hạnh phúc cá nhân. Đơn giản hơn, phục hồi bệnh tâm thần phân liệt có nghĩa là sống một cuộc sống hữu ích, bổ ích trong cộng đồng, tương tự như người không bị tâm thần phân liệt.  

Novick D, et al. Schizophr Res 2009 Mar;108(1-3):223-30. 

Correll CU, et al. Clin Ther 2011; 33(12): B16-39.

Fagiolini A. Getting to remission: managing transition in care to improve outcome in schizophrenia. Advances in schizophrenia, Rome 2021.

Với các phương pháp điều trị và hỗ trợ phù hợp, những người bị tâm thần phân liệt sẽ có thể hồi phục. Theo thời gian, hầu hết mọi người đều hồi phục hoặc cải thiện đến mức họ có thể tự làm việc và sinh sống. Có thể tương tác với người khác (chức năng xã hội) và tiếp tục dùng thuốc chống loạn thần sẽ cải thiện cơ hội phục hồi.

https://www.webmd.com/schizophrenia/schizophrenia-outlook. Accessed 7 March 2022.
Vita A, Barlati S. Recovery from schizophrenia: is it possible? Curr Opin Psychiatry. 2018 May;31(3):246-255.
https://library.neura.edu.au/schizophrenia/illness-course-and-outcomes/remission-and-recovery/
Carbon M and Correll CU. Dialogues Clin Neurosci 2014; 16: 505-524.
Novick D, et al. Schizophr Res 2009 Mar;108(1-3):223-30

Tâm thần phân liệt không chỉ ảnh hưởng đến những người mắc chứng rối loạn này mà còn cả gia đình họ. Sự không chắc chắn về chẩn đoán, điều trị và tương lai có thể gây ra mức độ lo lắng và căng thẳng cao trong gia đình. Và tất cả điều này làm tăng thêm gánh nặng.

Caqueo-Urízar A, Rus-Calafell M, Urzúa A, Escudero J, Gutiérrez-Maldonado J. The role of family therapy in the management of schizophrenia: challenges and solutions. Neuropsychiatr Dis Treat. 2015 Jan 14;11: 145-51.

Tùy thuộc vào nơi bạn sống, các dịch vụ sức khỏe tâm thần có thể cung cấp hỗ trợ cho gia đình của những người bị tâm thần phân liệt, vì vậy, nếu có thể, hãy tận dụng cơ hội để tương tác với họ để đánh giá nhu cầu của chính bạn và thảo luận về điểm mạnh cũng như quan điểm của bạn, đồng thời phát triển kế hoạch chăm sóc cá nhân riêng để giải quyết nhu cầu của bạn.

https://www.nice.org.uk/guidance/cq178/chapter/1-Recommendations#support-for-carers

Các gia đình có thể tham gia với tư cách là đối tác chăm sóc. Một ‘tam giác chăm sóc’ được khuyến khích giữa người bị tâm thần phân liệt, người thân và đội ngũ chăm sóc sức khỏe của họ.

Burbach FR. BJPsych Advances 2018; 24: 225-234. doi: 10.1192/bja.2017.32

Các biện pháp can thiệp dành cho gia đình, còn được gọi là các chương trình giáo dục tâm lý gia đình, đã được phát triển như một phương pháp hợp tác để chia sẻ thông tin và đào tạo các kỹ năng đối phó, giao tiếp và giải quyết vấn đề để gia đình có thể hỗ trợ tốt hơn cho quá trình phục hồi của người thân.

Ngay cả khi bạn cho rằng gia đình mình không cần hoặc không muốn những biện pháp can thiệp kéo dài như những biện pháp được cung cấp thông qua giáo dục tâm lý gia đình, thì những can thiệp giáo dục ngắn gọn tập trung vào việc chia sẻ thông tin về bệnh tật, các dấu hiệu cảnh báo sớm và phòng ngừa tái phát cũng như các nguồn lực và hỗ trợ thực tế có thể sẽ hữu ích.

Harvey C. Family psychoeducation for people living with schizophrenia and their families. B J Psych Advances 2018; 24 (1): 9-19. doi:10.1192/bja.2017.4

Đối với những người bị tâm thần phân liệt, giáo dục tâm lý gia đình có thể làm giảm nguy cơ tái phát và giúp họ kiên trì dùng thuốc theo quy định. Nó cũng có thể làm cho cuộc sống gia đình bớt gánh nặng và căng thẳng hơn và có thể ngăn ngừa việc tái nhập viện.

Pharoah F, Mari J, Rathbone J, Wong W. Family intervention for schizophrenia. Cochrane Database Syst Rev. 2010;(12):CD000088. Published 2010 Dec 8. doi:10.1002/14651858.CD000088.pub2

Giáo dục tâm lý gia đình có tác động tích cực đáng kể đến gánh nặng và nỗi đau tâm lý của người thân, mối quan hệ giữa họ hàng với người tâm thần phân liệt và các hoạt động gia đình.

Harvey C. Family psychoeducation for people living with schizophrenia and their families. B J Psych Advances 2018; 24 (1): 9-19. doi:10.1192/bja.2017.4

Các chương trình giáo dục tâm lý gia đình cũng làm giảm sự kỳ thị liên quan đến bệnh tâm thần. Kỳ thị là trách nhiệm chăm sóc khó khăn nhất trong gia đình có người mắc bệnh tâm thần. Và không có gì ngạc nhiên khi sự kỳ thị đã được chứng minh là có tác động tiêu cực đến những người mắc bệnh tâm thần phân liệt.

Vaghee S, et al. Effects of Psychoeducation on Stigma in Family Caregivers of Patients with Schizophrenia: A Clinical Trial. Evidence Based Care Journal 2015; 5 (16): 63-76.

Morgan AJ, et al. Interventions to reduce stigma towards people with severe mental illness: Systematic review and meta-analysis. Journal of Psychiatric Research. 2018; 103: 120-33.

Điều quan trọng cần lưu ý là bệnh tâm thần phân liệt có thể làm giảm khả năng hiểu hoặc nhận biết tình trạng của họ. Sự thiếu hiểu biết sâu sắc này không phải do sự phủ nhận, phòng thủ hoặc bướng bỉnh mà là một triệu chứng của chính tình trạng bệnh và có thể là lý do khiến họ từ chối dùng thuốc hoặc không tìm cách điều trị.

https://www.treatmentadvocacycenter.org/key-issues/anosognosia

Do đó, bạn nên tránh tranh cãi với người thiếu hiểu biết vì liên tục đối đầu và phủ nhận có thể dẫn đến sự né tránh.

Các nguyên tắc của LEAP có thể là một công cụ hiệu quả để lấy được lòng tin của những người thiếu hiểu biết về bệnh. LEAP là viết tắt của Lắng nghe (Listen), Đồng cảm (Empathize), Đồng ý (Agree) và Đối tác (Partner). Điểm mấu chốt của phương pháp này là lắng nghe phản ánh: để quan điểm của bạn được xem xét một cách nghiêm túc, người khác cần cảm thấy rằng bạn đã nghiêm túc xem xét quan điểm của họ. Một nguyên tắc liên quan được gọi là ‘ba chữ A’: (Apologize) Xin lỗi vì có sự khác biệt về quan điểm, (Acknowledge) Thừa nhận sự tồn tại của các quan điểm khác nhau và (Agree) Đồng ý sự không đồng ý.

https://psychiatryonline.org/doi/10.1176/appi.ajp-rj.2016.110306

Các triệu chứng âm tính đề cập đến việc giảm bớt hoặc vắng mặt các hành vi bình thường liên quan đến động lực và sự quan tâm hoặc biểu hiện bằng lời nói và cảm xúc thường thấy ở bệnh tâm thần phân liệt. Những hiện tượng này có thể xảy ra sớm trong bệnh, kéo dài theo thời gian, tăng mức độ nghiêm trọng và tồn tại giữa các đợt bệnh nặng.

Correll CU, Schooler NR. Negative Symptoms in Schizophrenia: A Review and Clinical Guide for Recognition, Assessment, and Treatment. Neuropsychiatr Dis Treat. 2020 Feb 21;16:519-534.

Correll, C. The Prevalence of Negative Symptoms in Schizophrenia and Their Impact on Patient Functioning and Course of Illness. The Journal of Clinical Psychiatry. 74(2):e04, 2013.

Mặc dù không phải lúc nào bạn cũng dễ dàng nhận ra những triệu chứng này, nhưng hãy nói với bác sĩ hoặc nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn về bất kỳ triệu chứng âm tính nào mà bạn có thể nhận thấy và cùng nhau bạn có thể cải thiện chúng bằng các phương pháp phù hợp với mình.

Các can thiệp nhìn chung tập trung vào lối sống lành mạnh có thể giúp ích bao gồm tập thể dục, cải thiện giấc ngủ, cải thiện chế độ ăn uống, cai thuốc lá, uống rượu có chừng mực và tham gia hoạt động xã hội. Đào tạo kỹ năng xã hội, liệu pháp điều trị nhận thức và liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) cũng có tác động tích cực.

Các tình trạng khác có thể góp phần gây ra các triệu chứng âm tính cần được điều trị. Và, việc điều chỉnh hoặc chuyển đổi thuốc có thể cần thiết để giúp điều trị các triệu chứng âm tính hoặc cải thiện các triệu chứng và tác dụng phụ khác mà có thể khiến bệnh trở nên tồi tệ hơn.

Nói chung, điều quan trọng là phải chăm sóc bản thân, giao tiếp và ra ngoài nhiều nhất có thể.

Correll CU, Schooler NR. Negative Symptoms in Schizophrenia: A Review and Clinical Guide for Recognition, Assessment, and Treatment. Neuropsychiatr Dis Treat. 2020 Feb 21;16:519-534.

Bạn không bao giờ nên ngừng dùng thuốc chống loạn thần mà không thảo luận với bác sĩ hoặc nhóm chăm sóc sức khỏe của mình. Nhưng có một số lý do khiến bác sĩ có thể quyết định chuyển sang một loại thuốc chống loạn thần khác như:

• Một số triệu chứng của bạn vẫn không cải thiện mặc dù bạn đã dùng thuốc chống loạn thần liên tục theo chỉ định.
• Thuốc chống loạn thần của bạn có những tác dụng phụ không thể chấp nhận được và không thuyên giảm theo thời gian.
• Bạn tái phát các triệu chứng dương tính nghiêm trọng, chẳng hạn như hoang tưởng hoặc ảo giác, mặc dù đã dùng thuốc chống loạn thần liên tục theo chỉ định.

Các loại thuốc chống loạn thần khác nhau có tác dụng khác nhau (và tác dụng phụ khác nhau). Các trường hợp xảy ra tùy thuộc vào lý do chuyển đổi, loại thuốc chống loạn thần trước đó và loại thuốc chống loạn thần mà bạn đang chuyển sang.

Nếu bạn ổn định và chuyển đổi thuốc để cải thiện các triệu chứng dương tính, chẳng hạn như hoang tưởng hoặc ảo giác, hoặc các triệu chứng âm tính, chẳng hạn như thờ ơ, khó nói chuyện hoặc rút lui khỏi các tình huống và mối quan hệ xã hội, bác sĩ sẽ chuyển thuốc chống loạn thần của bạn sang một loại thuốc khác có thể kiểm soát những triệu chứng đó tốt hơn. Nếu bạn ổn định và chuyển đổi thuốc do tác dụng phụ, bác sĩ sẽ làm theo hướng dẫn và chuyển thuốc chống loạn thần của bạn sang loại thuốc chống loạn thần khác ít có khả năng gây ra các tác dụng phụ đó hơn.

Trong cả hai trường hợp này, việc chuyển đổi thuốc cần được thực hiện từ từ trong khoảng thời gian vài tuần hoặc hơn với khoảng thời gian chéo, trong đó liều thuốc chống loạn thần mà bạn đang dùng trước đó sẽ giảm dần để tránh bất kỳ tác dụng phụ nào, trong khi liều thuốc thuốc chống loạn thần mà bạn đang chuyển sang sẽ tăng dần. (Bạn cũng có thể cần tạm thời dùng các loại thuốc khác trong thời gian này.)

Nếu bạn chuyển đổi vì tái phát các triệu chứng dương tính nghiêm trọng mặc dù đã dùng thuốc chống loạn thần liên tục, bác sĩ có thể chuyển thuốc chống loạn thần của bạn nhanh hơn.

Dù trong trường hợp nào, điều quan trọng là phải tuân thủ cẩn thận các hướng dẫn được đưa ra khi chuyển đổi thuốc để tránh tác dụng phụ hoặc khiến tình trạng của bạn trở nên tồi tệ hơn và bác sĩ hoặc nhóm chăm sóc sức khỏe sẽ theo dõi tiến trình của bạn.

Fagiolini A. Roundtable discussion. Advances in schizophrenia, Rome 2021.

Những người bị tâm thần phân liệt thường có các triệu chứng âm tính như xa lánh xã hội (cô lập bản thân) và thờ ơ, hay rõ rệt hơn với các triệu chứng dương tính như ảo giác và hoang tưởng, đồng thời có thể bị nhầm lẫn với các triệu chứng trầm cảm. Ngoài ra, những người bị tâm thần phân liệt mãn tính thường không chỉ có các triệu chứng âm tính mà còn bị trầm cảm. (Khoảng 25 phần trăm số người được chẩn đoán mắc bệnh tâm thần phân liệt đáp ứng các tiêu chí về trầm cảm.) Cả bệnh tâm thần phân liệt và trầm cảm đều có liên quan cụ thể đến chứng mất ngủ dự đoán (giảm dự đoán về niềm vui trong tương lai).

Jarratt-Barnham I, et al. The influence of negative and affective symptoms on anhedonia self-report in schizophrenia. Comprehensive Psychiatry 2020; 98:152-165.

Treen D, et al. Influence of secondary sources in the brief negative symptom scale. Schizophr Res 2019; 204:452.

Siris SG. Depression in schizophrenia: perspective in the era of “atypical” antipsychotic agents. American Journal of Psychiatry 2000; 157: 1379-1389.

Barch DM, et al. Mechanisms underlying motivational deficits in psychopathology: similarities and differences in depression and schizophrenia. Curr Top Behav Neurosci 2016; 27: 411-449.

Nghiên cứu cho thấy tâm trạng chán nản, bi quan và có ý định tự tử (suy nghĩ nghiêm túc về việc tự kết liễu đời mình, lên kế hoạch tự tử và cố gắng tự tử) là điển hình hơn của bệnh trầm cảm. Trong khi đó, ngôn ngữ nghèo nàn (xu hướng nói rất ít), cảm xúc cùn mòn (khó thể hiện cảm xúc) và xa lánh xã hội (cô lập bản thân) là những triệu chứng âm tính điển hình hơn của bệnh tâm thần phân liệt.

Krynicki CR, et al. Acta Psychiatr Scand 2018 137(5): 380-390.

Đơn giản hơn, những người bị trầm cảm sẽ cảm thấy chán nản và trải qua cảm giác tội lỗi cũng như cảm giác vô dụng trong khi những người có triệu chứng âm tính của bệnh tâm thần phân liệt lại thờ ơ hơn và có thể thiếu những mối quan tâm này.

Correll CU. The meaning of patient functioning in the evaluation and treatment of patients with schizophrenia. Advances in schizophrenia, Rome 2021.

Nguyên nhân chính xác của bệnh tâm thần phân liệt vẫn chưa được tìm thấy. Tuy nhiên, di truyền được cho là chiếm tới 80% nguy cơ phát triển bệnh. Các cặp song sinh giống hệt nhau có 48% nguy cơ mắc bệnh tâm thần phân liệt nếu một người mắc bệnh, các cặp song sinh khác trứng có 17% ​​khả năng, con của cha mẹ mắc bệnh tâm thần phân liệt có 13% khả năng và anh chị em ruột có 9% khả năng mắc bệnh.

McGue M, Gottesman II. The genetic epidemiology of schizophrenia and the design of linkage studies. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience. 1991;240(3):174-81.

Nhiều gen đã được xác định có thể góp phần vào nguy cơ phát triển bệnh tâm thần phân liệt, tuy nhiên tất cả những gen này đều được chứng minh là có nguy cơ tiến triển bệnh ở mức độ từ nhỏ đến trung bình.

Umeda-Yano S, Hashimoto R, Yamamori H, Weickert CS, Yasuda Y, Ohi K, Takeda M. Expression analysis of the genes identified in GWAS of the postmortem brain tissues from patients with schizophrenia. Neuroscience Letters. 2014;568:12-6.

Ngoài ra, những khác biệt di truyền cụ thể có liên quan chặt chẽ đến bệnh tâm thần phân liệt. Những điều này có thể góp phần gây ra các vấn đề trong quá trình phát triển não bộ và hoạt động trí tuệ sau này. Tuy nhiên, chúng chỉ chiếm một số ít trường hợp tâm thần phân liệt.

Rapoport JL, Giedd JN, Gogtay N. Neurodevelopmental model of schizophrenia: update 2012. Molecular Psychiatry. 2012;17(12):1228-38.

McGue M, Gottesman II. The genetic epidemiology of schizophrenia and the design of linkage studies. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience. 1991;240(3):174-81.

Bệnh tâm thần hoặc thuốc men đôi khi có thể ảnh hưởng đến cách mọi người lái xe. Một số người lái xe có thể cần phải cẩn thận hơn hoặc có thể không khỏe để lái xe.

Bạn phải báo cho cơ quan hữu quan biết nếu bạn bị tâm thần phân liệt và họ sẽ quyết định xem bạn có thể giữ giấy phép của mình hay không. Các quy định có thể khác nhau tùy theo từng nơi nhưng bạn có thể cần phải khám sức khỏe, thi lái xe hoặc bác sĩ có thể cần xác nhận xem bạn có đủ sức khỏe để lái xe hay không.

Bảo hiểm của bạn cũng có thể bị ảnh hưởng nếu bạn lái xe và không báo cho cơ quan chức năng về tình trạng của mình hoặc nếu bác sĩ yêu cầu bạn không được lái xe.

Những lý do chính gây tăng cân ở người bị tâm thần phân liệt là lối sống ít vận động, thói quen ăn uống không lành mạnh, cấu tạo di truyền và điều trị với thuốc chống loạn thần. Người ta ước tính rằng gần một nửa số người mắc bệnh tâm thần phân liệt bị béo phì. Ngay từ giai đoạn đầu của bệnh tâm thần phân liệt, khoảng 1/4 số người bị tâm thần phân liệt, cả khi dùng thuốc và không dùng thuốc, đều bị béo phì.

Dayabandara M, Hanwella R, Ratnatunga S, Seneviratne S, Suraweera C, de Silva VA. Antipsychotic-associated weight gain: management strategies and impact on treatment adherence. Neuropsychiatr Dis Treat. 2017 Aug 22;13:2231-2241.

Mặc dù một số loại thuốc chống loạn thần thường liên quan đến tăng cân hơn những loại khác, nhưng nhiều loại trong số chúng có thể gây tăng cân đáng kể.

Tăng cân nhanh chóng trong vài tuần đầu tiên sau khi bắt đầu dùng thuốc chống loạn thần. Tốc độ tăng cân sau đó giảm dần và giữ nguyên trong vài tháng. Cơ chế đằng sau việc tăng cân liên quan đến thuốc chống loạn thần chưa được biết đầy đủ nhưng chúng có thể làm thay đổi việc kiểm soát sự thèm ăn và chuyển hóa năng lượng theo một số cách khác nhau.

Amore M, Aguglia A. Riv Psichiatr 2019; 54 (Suppl 6): S7-S10.

Dayabandara M, Hanwella R, Ratnatunga S, Seneviratne S, Suraweera C, de Silva VA. Antipsychotic-associated weight gain: management strategies and impact on treatment adherence. Neuropsychiatr Dis Treat. 2017 Aug 22;13:2231-2241.

Tăng cân và béo phì dẫn đến giảm chất lượng cuộc sống, ngừng dùng thuốc chống loạn thần không đúng cách, gia tăng các vấn đề về tim mạch và thậm chí tử vong nên đây là vấn đề đáng quan tâm.

Các cách để ngăn ngừa và điều trị tăng cân bao gồm chuyển sang một loại thuốc chống loạn thần khác có nguy cơ tăng cân thấp hơn, thay đổi lối sống và chương trình tập thể dục hoặc dùng thuốc giảm cân. Tư vấn chế độ ăn uống, phương pháp tiếp cận nhận thức và hành vi cũng có hiệu quả. Đây là tất cả các lựa chọn bạn có thể thảo luận với bác sĩ hoặc nhóm chăm sóc sức khỏe của mình. Và hãy nhớ rằng bạn không bao giờ được ngừng dùng thuốc chống loạn thần mà không thảo luận với bác sĩ hoặc nhóm chăm sóc sức khỏe của mình.

Dayabandara M, Hanwella R, Ratnatunga S, Seneviratne S, Suraweera C, de Silva VA. Antipsychotic-associated weight gain: management strategies and impact on treatment adherence. Neuropsychiatr Dis Treat. 2017 Aug 22;13:2231-2241.

Cảm giác thờ ơ, thiếu năng lượng và không muốn làm việc vì động lực giảm có liên quan đến các triệu chứng âm tính, thường là đặc điểm cốt lõi của bệnh tâm thần phân liệt. Lo lắng và kích động cũng thường gặp ở bệnh tâm thần phân liệt. Và những điều này có thể làm phát sinh cảm giác khó chịu và bồn chồn. (Bạn cũng có thể có cảm giác bồn chồn bên trong mà không thực sự di chuyển đi lại nhiều hơn.)

https://www.ahdbonline.com/articles/2007-the-spectrum-of-agitation-associated-with-schizophrenia-and-bipolar-disorder

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) đã cho thấy kết quả tích cực trong việc điều trị sự thờ ơ và các triệu chứng âm tính.

https://www.nami.org/About-NAMI/NAMI-News/2013/Treating-Apathy-in-Schizophrenia

Những người dùng thuốc chống loạn thần thường mô tả tình trạng thờ ơ, khó suy nghĩ, cảm xúc chán nản và giảm động lực với nhiều tác động về thể chất.

Thompson J et al. Experiences of taking neuroleptic medication and impacts on symptoms, sense of self and agency: a systematic review and thematic synthesis of qualitative data. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2020; 55: 151-164. https://doi.org/10.1007/s00127-019-01819-2.

Tình trạng bồn chồn cũng tương đối phổ biến ở những người dùng thuốc chống loạn thần. Các nguyên nhân có thể bao gồm kích động, lo lắng và rối loạn vận động gọi là chứng đứng ngồi không yên có thể gây khó ngồi yên.

Bratti IM, Kane JM, Marder SR. Chronic Restlessness With Antipsychotics 2007; 164 (11): 1648-1654. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2007.07071150

Nếu bạn đang gặp phải những tình trạng này hoặc các tác dụng phụ tiềm ẩn khác khi dùng thuốc chống loạn thần, điều quan trọng là phải thảo luận với bác sĩ hoặc nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn và quyết định những việc cần làm cùng nhau.