Một trong những cách quan trọng nhất để giảm căng thẳng, lo lắng và sợ hãi khi chăm sóc người mắc tâm thần phân liệt là LẬP KẾ HOẠCH. Kế hoạch này cần bao gồm: các mục tiêu phục hồi, các hoạt động hàng ngày giúp người thân duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần, những dấu hiệu cần theo dõi như yếu tố kích hoạt tái phát hoặc dấu hiệu cảnh báo sớm, cách xử lý tình huống khủng hoảng. Hãy thảo luận với bác sĩ điều trị về nhu cầu chăm sóc và giám sát, bao gồm mức độ thường xuyên và thời gian cần thiết. Lập danh sách bạn bè, thành viên gia đình có thể hỗ trợ và sẵn sàng điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết.

Duy trì tinh thần tích cực trong quá trình áp dụng kế hoạch hàng ngày. Điều này không chỉ giúp bạn có động lực đối mặt với thử thách mà còn nuôi dưỡng hy vọng vào những liệu pháp mới, giúp người thân tiến gần hơn đến quá trình phục hồi. TƯ DUY TÍCH CỰC giúp bạn cởi mở hơn với những khả năng mới, gia tăng năng lượng và ngăn ngừa kiệt sức. Đồng thời, thái độ này cũng ảnh hưởng đến tâm trạng của người thân bạn, giúp cải thiện mối quan hệ và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hồi phục của họ.

DUY TRÌ TINH THẦN TÍCH CỰC VÀ LẬP KẾ HOẠCH sẽ mang lại một yếu tố quan trọng trong việc chăm sóc người thân tốt nhất có thể: CẢM GIÁC KIỂM SOÁT.

Việc tạo một thói quen nhất quán sẽ rất có lợi cho cả bạn và người thân, vì nó mang lại sự ổn định và cảm giác an toàn. Khi có sự hỗ trợ liên tục và một lịch trình rõ ràng, cả hai sẽ biết được những gì sẽ xảy ra tiếp theo và cách tìm kiếm hỗ trợ khi cần thiết.
Thói quen có nghĩa là THỰC HIỆN MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG MỘT CÁCH ĐỀU ĐẶN.

Đối với người mắc tâm thần phân liệt, một thói quen có thể bao gồm tất cả các hoạt động trong ngày hoặc trong tuần của họ, chẳng hạn như: thời gian thức dậy, giờ ăn, uống thuốc, thăm khám bác sĩ, chăm sóc cây cối, giờ đi ngủ.

Mặc dù có vẻ đơn điệu, nhưng loại thói quen này CÓ THỂ MANG LẠI SỰ AN ỦI RẤT LỚN cho người thân yêu của bạn bằng cách loại bỏ khả năng xảy ra điều bất ngờ. Khi họ trải qua những suy nghĩ hỗn loạn, một kế hoạch có sẵn sẽ giúp họ có một trình tự sự kiện để bám vào, tạo cảm giác ổn định. Một lịch trình còn giúp họ NHỚ UỐNG THUỐC ĐÚNG GIỜ VÀ NGỦ ĐỦ GIẤC. Quan trọng hơn, NÓ CÓ THỂ TẠO RA MÔI TRƯỜNG THÂN MẬT, là nền tảng vững chắc cho quá trình hồi phục. Khi nhận thức trở nên rối loạn, môi trường thân quen có thể trở thành điểm tựa tinh thần quan trọng.

Một thói quen cũng có thể GIÚP NGƯỜI THÂN KIỂM SOÁT CUỘC SỐNG khi những sự kiện gây căng thẳng trong cuộc sống làm xáo trộn cuộc sống hàng ngày. Tại thời điểm viết bài này, đại dịch COVID-19 đã diễn ra trong hơn 18 tháng, gây ra sự đau khổ không chỉ cho những người mắc bệnh tâm thần mà còn cho hầu hết mọi người. Sự khó lường của những tình huống này khiến cho thói quen duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần của người thân yêu của bạn trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Để tạo thói quen, XÁC ĐỊNH NHỮNG NHIỆM VỤ NÀO BẠN CẦN HOÀN THÀNH thường xuyên và tìm ra tần suất cần thực hiện những nhiệm vụ này. Sử dụng danh sách kiểm tra hàng ngày, hàng tuần hoặc hàng tháng có thể giúp bạn nhớ những nhu cầu nào cần được thực hiện và khi nào. Khi bạn đã tạo danh sách các nhiệm vụ, đừng quên ưu tiên, đảm bảo hoàn thành các nhiệm vụ quan trọng nhất trước.
Bạn có thể LẬP KẾ HOẠCH CÙNG với người thân yêu của mình, nói với họ về những lợi ích của thói quen.
Tuy nhiên, hãy nhớ rằng họ có thể do dự hoặc không sẵn sàng tham gia ngay lập tức—điều đó hoàn toàn bình thường.
HÃY CHO HỌ KHÔNG GIAN, và cho họ biết rằng họ luôn được chào đón tham gia bất cứ lúc nào. Bạn có thể nhắc lại lời mời vài lần trong vài tuần, nhưng đừng ép buộc. Ngay cả khi người thân không tham gia ngay lập tức, BẠN VẪN NÊN DUY TRÌ THÓI QUEN, vì nó sẽ giúp công việc chăm sóc của bạn trở nên dễ dàng hơn. Đến một thời điểm nào đó, họ cũng sẽ nhận ra lợi ích và tự nguyện tham gia.

Hỗ trợ các nhu cầu sinh hoạt cơ bản hàng ngày

Một trong những đặc điểm của tâm thần phân liệt là sự rối loạn trong đời sống hàng ngày của người bệnh. Điều này có nghĩa là các hoạt động thiết yếu như chăm sóc vệ sinh cá nhân hoặc giặt giũ có thể bị bỏ qua hoàn toàn hoặc trở thành một hành vi ám ảnh, chiếm trọn thời gian và tâm trí của họ.
Hiện tượng này đặc biệt rõ ràng trong giai đoạn cấp tính, khi hoang tưởng và ảo giác tiêu tốn một lượng lớn năng lượng tinh thần, khiến người bệnh khó có thể tập trung vào bất kỳ điều gì khác.
Sau đó, ở giai đoạn di chứng, khi người bệnh dần khôi phục khả năng hoạt động bình thường, các hoạt động sinh hoạt hàng ngày lại trở nên quan trọng. Trong giai đoạn này, HỌ CẦN ĐƯỢC TÁI HUẤN LUYỆN KỸ NĂNG SỐNG CƠ BẢN. Những nhiệm vụ như dùng thuốc đúng cách, đi chợ, nấu ăn, dọn dẹp và quản lý tài chính thường là những thử thách đối với họ.

MỘT TRONG NHỮNG VAI TRÒ CỦA NGƯỜI CHĂM SÓC LÀ HỖ TRỢ HỌ TRONG CÁC CÔNG VIỆC NÀY
Nhiều công việc trong số này yêu cầu sự tổ chức. Nếu bạn không phải là người có sẵn kỹ năng tổ chức, bạn có thể học hỏi và phát triển nó. HÃY XEM VIỆC CHĂM SÓC NHƯ MỘT DỰ ÁN—càng có tổ chức, bạn càng dễ dàng hoàn thành nhiệm vụ. Trên thực tế, những kỹ năng hữu ích trong quản lý dự án như tuân thủ thời hạn, quản lý thời gian, chia nhỏ nhiệm vụ lớn thành các phần nhỏ hơn cũng có thể giúp ích trong việc chăm sóc.

CÁC HOẠT ĐỘNG HÀNG NGÀY MÀ NGƯỜI THÂN CỦA BẠN CÓ THỂ CẦN HỖ TRỢ BAO GỒM:
• Duy trì việc uống thuốc đúng thời gian quy định hàng ngày;
• Duy trì vệ sinh cá nhân: tắm rửa thường xuyên, gội đầu, đánh răng, cắt móng tay;
• Thay ga giường vào thời điểm thích hợp;
• Nấu các bữa ăn dinh dưỡng và ăn đúng thời gian;
• Giặt giũ và dọn dẹp nhà cửa;
• Đi mua sắm thực phẩm và thực hiện các công việc vặt;
• Quản lý tài chính và tuân thủ ngân sách;
• Sử dụng phương tiện công cộng;
• Đặt lịch hẹn;
• Di chuyển đến các cuộc hẹn.

Một số công việc cần thực hiện hàng ngày, trong khi những công việc khác chỉ cần làm mỗi tuần hoặc ít thường xuyên hơn. Ngoài ra, có khả năng là bạn sẽ không phải làm những việc này tất cả mọi lần thay cho người thân của bạn.
Việc cần hỗ trợ không có nghĩa là họ vô dụng hay không có khả năng. Bệnh lý này này khiến họ gặp khó khăn trong việc tổ chức và đánh giá tầm quan trọng của các hoạt động cơ bản.

Mục tiêu chính là THIẾT LẬP MỘT THÓI QUEN ỔN ĐỊNH và DẦN DẦN HUẤN LUYỆN HỌ TỰ THỰC HIỆN CÁC CÔNG VIỆC NÀY.

Tâm thần phân liệt là một rối loạn có thể khiến người bệnh HOÀI NGHI VỀ THỰC TẠI. Kết quả là, họ có thể gặp khó khăn trong việc hoàn thành các hoạt động thường ngày, duy trì tư duy mạch lạc, tìm giải pháp cho vấn đề hoặc đưa ra quyết định.

HỌ CÓ THỂ THẤY KHÔNG THỂ KIỂM SOÁT CẢM XÚC và GẶP TRỞ NGẠI KHI TƯƠNG TÁC với gia đình, bạn bè hoặc những người khác, bao gồm cả đội ngũ chăm sóc sức khỏe.
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, người thân của bạn có thể gặp trở ngại với những kỹ năng như:

Một trong những đặc điểm nhận diện của tâm thần phân liệt là SỰ SUY GIẢM CHỨC NĂNG XÃ HỘI. Nhiều người mắc rối loạn này gặp khó khăn trong việc tương tác với người khác, ngay cả khi các triệu chứng loạn thần đã được kiểm soát. Do đó, với những người mắc tâm thần phân liệt, căn bệnh này trở thành một CUỘC CHIẾN KHÔNG NGỪNG ĐỂ TÌM CÁCH HÒA NHẬP VỚI XÃ HỘI.
Trong số các triệu chứng gây ảnh hưởng nặng nề nhất, HOANG TƯỞNG VÀ ẢO GIÁC đóng vai trò quan trọng. Niềm tin rằng người khác đang cố gắng hãm hại họ hoặc có suy nghĩ tiêu cực về họ khiến bệnh nhân tâm thần phân liệt khó có thể đối thoại hoặc giữ được bình tĩnh trong các tình huống xã hội.

Một trong những tương tác xã hội quan trọng nhất là việc thiết lập một mối quan hệ tình cảm. Hầu hết mọi người đều mong muốn có một mối quan hệ yêu đương và xây dựng gia đình. Tuy nhiên, với một căn bệnh mạn tính và nghiêm trọng như tâm thần phân liệt, việc hình thành và duy trì mối quan hệ gần gũi gặp phải HÀNG LOẠT RÀO CẢN ĐẶC THÙ.

Rào cản đáng kể nhất chính là SỰ THÍCH NGHI VỚI BỆNH LÝ, có thể dẫn đến sự xa cách trong mối quan hệ do sự kỳ thị và sự tự kỳ thị. Kỳ thị tâm thần phân liệt tạo nên VÒNG XOÁY TỰ KỲ THỊ VÀ CÔ LẬP, làm suy giảm chức năng xã hội, từ đó tiếp tục khuếch đại sự kỳ thị. Tự kỳ thị còn kéo theo lòng tự trọng thấp, khiến phần lớn bệnh nhân tin rằng không ai mong muốn có một mối quan hệ tình cảm với họ. Do đó, bệnh tâm thần phân liệt LÀM GIẢM KHẢ NĂNG KẾT HÔN, đặc biệt ở nam giới, và TĂNG NGUY CƠ ĐỔ VỠ HÔN NHÂN đối với nữ giới. Các mối quan hệ tình cảm cũng bị LÀM PHỨC TẠP BỞI NHỮNG RÀO CẢN NỘI TẠI, chẳng hạn như cảm giác mất đi một phần bản thân, thay đổi trong cách trải nghiệm cảm xúc, và khó khăn trong việc chấp nhận các niềm tin khác biệt.

Bệnh nhân tâm thần phân liệt cũng GIẢM SỰ TIN TƯỞNG vào người khác, bản thân họ và thậm chí cả ký ức, cảm xúc, nhận thức cũng như mong muốn của chính mình. Ngoài ra, còn có những thách thức thực tế khác. Tâm thần phân liệt (và một số loại thuốc chống loạn thần) có thể làm giảm ham muốn tình dục. Một số thuốc chống loạn thần còn gây tăng cân, khiến bệnh nhân cảm thấy không hấp dẫn. Với những người mắc bệnh trong nhiều năm, nghèo đói cũng trở thành một rào cản trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ.

Tất cả những khó khăn trên có thể dẫn đến suy nghĩ rằng tình yêu và tâm thần phân liệt không thể song hành. Tuy nhiên, BẤT CHẤP NHỮNG RỐI LOẠN TRONG TÂM TRÍ VÀ ẢNH HƯỞNG KÉO DÀI CỦA CÁC TRẢI NGHIỆM LOẠN THẦN, PHẦN LỚN NGƯỜI MẮC TÂM THẦN PHÂN LIỆT VẪN CÓ KHẢ NĂNG DIỄN ĐẠT NHỮNG CẢM XÚC VÀ QUAN ĐIỂM SÂU SẮC VỀ TÌNH YÊU.

HỌ CẦN YÊU VÀ ĐƯỢC YÊU.
Họ có một mong muốn mạnh mẽ về các mối quan hệ ý nghĩa, tình yêu và gia đình. Chỉ là căn bệnh không cho phép họ thể hiện hết tiềm năng vốn có của mình. Dù yêu đương với người mắc tâm thần phân liệt đòi hỏi sự nỗ lực, nhưng nếu bệnh được kiểm soát tốt, một mối quan hệ với người chấp nhận họ như chính họ có thể đem lại tác động tích cực to lớn trong cuộc đời họ.

Những người mắc tâm thần phân liệt thường CÓ HIỆU SUẤT LÀM VIỆC THẤP HƠN do suy giảm nhận thức và các triệu chứng âm tính.
Nếu bệnh không được kiểm soát tốt bằng thuốc, nó có thể GÂY SUY GIẢM NGHIÊM TRỌNG KHẢ NĂNG LAO ĐỘNG CẢ VỀ THỂ CHẤT LẪN TINH THẦN.
Ảo giác có thể khiến công việc lao động chân tay trở nên không khả thi hoặc nguy hiểm, không chỉ đối với bệnh nhân mà còn với những người xung quanh. Hầu hết bệnh nhân cũng gặp khó khăn với TƯ DUY, NGÔN NGỮ VÀ HÀNH VI RỐI LOẠN, những triệu chứng khiến họ rất khó thích nghi với môi trường làm việc.

Các triệu chứng đầu tiên của tâm thần phân liệt thường xuất hiện vào độ tuổi đang theo học đại học. Giai đoạn này có thể bị gián đoạn bởi một cơn loạn thần, và điều đó thường bị nhầm tưởng là dấu chấm hết cho một cuộc đời đầy triển vọng. Tuy nhiên, thực tế không phải vậy – nếu kiểm soát tốt triệu chứng, việc quay lại học tập hoặc đi làm HOÀN TOÀN CÓ THỂ THỰC HIỆN ĐƯỢC.

Con người vốn có xu hướng cảm thấy bản thân có giá trị hơn khi tham gia vào các công việc hữu ích. Bệnh nhân tâm thần phân liệt CŨNG CÓ KHẢ NĂNG THEO ĐUỔI MỤC TIÊU CUỘC SỐNG CỦA MÌNH, và hành trình này đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục. LÀM VIỆC GIÚP HỌ CẢI THIỆN SỰ TỰ TIN, CẢM GIÁC THUỘC VỀ MỘT TẬP THỂ, ĐỒNG THỜI NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG.

Tuy nhiên, một rào cản lớn đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt khi tìm việc là không biết nên bắt đầu từ đâu. Nhiều người trong số họ có ít hoặc không có kinh nghiệm làm việc, cũng như khó xác định công việc phù hợp với khả năng của mình. Do đó, điều quan trọng là phải XÁC ĐỊNH THẾ MẠNH CÁ NHÂN của họ và có một hiểu biết thực tế về thị trường việc làm hiện tại trước khi bắt đầu tìm việc. Tuy vậy, phần lớn bệnh nhân tâm thần phân liệt HOÀN TOÀN CÓ THỂ THÍCH NGHI VÀ PHÁT TRIỂN TRONG CÔNG VIỆC, miễn là họ tìm được một công việc phù hợp với sở thích, tận dụng được thế mạnh của họ, đồng thời có sự hỗ trợ cần thiết từ môi trường làm việc.
SỐNG CHUNG VỚI TÂM THẦN PHÂN LIỆT KHÔNG ĐỒNG NGHĨA VỚI VIỆC KHÔNG THỂ CÓ SỰ NGHIỆP HAY MỘT CUỘC ĐỜI THÀNH CÔNG.
Nếu bệnh được kiểm soát tốt, khả năng cao là bệnh nhân có thể đạt được những mục tiêu mà họ mong muốn.

Bệnh nhân tâm thần phân liệt gần như chắc chắn sẽ được kê đơn thuốc chống loạn thần.

Là người chăm sóc, bạn có thể cần đảm nhiệm một số nhiệm vụ như:
• Nhận thuốc từ hiệu thuốc;
• Ghi chép lại việc sử dụng thuốc;
• Quan sát các tác dụng phụ và báo cáo với bác sĩ hoặc bác sĩ tâm thần;
• Nhắc nhở bệnh nhân uống thuốc đều đặn theo thời gian quy định;
• Sử dụng lịch trình định sẵn để giám sát việc uống thuốc;
• Khuyến khích sử dụng hộp thuốc phân liều hoặc đặt báo thức nhắc nhở;
• Hỗ trợ việc sử dụng thuốc dạng tiêm tác dụng kéo dài;
• Trao đổi với bác sĩ về tương tác thuốc có thể xảy ra;
• Ghi lại danh sách tất cả các loại thuốc và chế phẩm bổ sung được sử dụng;
• Đảm bảo rằng các chất khác, như ma túy hoặc rượu không được sử dụng kết hợp với thuốc;
• Theo dõi phản ứng với từng loại thuốc để đánh giá hiệu quả cá nhân;
• Ghi chép lý do tại sao một số loại thuốc bị thay đổi hoặc ngừng sử dụng.

HÃY NGHIÊM TÚC VỚI TÁC DỤNG PHỤ
Sau khi gặp phải tác dụng phụ, rất nhiều bệnh nhân tâm thần phân liệt tự ý ngừng thuốc. Một lựa chọn tốt hơn là báo cáo các tác dụng không mong muốn với bác sĩ, để họ có thể giảm liều, chuyển sang một loại thuốc chống loạn thần khác, hoặc kê thêm thuốc điều trị tác dụng phụ cụ thể.

KHUYẾN KHÍCH BỆNH NHÂN TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ
Ngay cả khi tác dụng phụ đã được kiểm soát, bệnh nhân vẫn có thể từ chối uống thuốc hoặc quên mất liều lượng, thời gian sử dụng. Trong những trường hợp này, các biện pháp hỗ trợ như ứng dụng nhắc uống thuốc, hộp thuốc theo tuần, lịch đánh dấu có thể giúp họ duy trì thói quen sử dụng thuốc.

CẨN THẬN TRÁNH TƯƠNG TÁC THUỐC Để phòng tránh tương tác thuốc nguy hiểm, cần cung cấp cho bác sĩ thông tin về các chế phẩm bổ sung mà bệnh nhân đang sử dụng. Việc kết hợp thuốc điều trị tâm thần phân liệt với rượu hoặc ma túy có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Nếu bệnh nhân có vấn đề lạm dụng chất, điều quan trọng là phải thông báo cho bác sĩ để có hướng xử lý phù hợp.

THEO DÕI TIẾN TRIỂN CỦA NGƯỜI THÂN
Một cách hiệu quả để theo dõi sự thay đổi trong hành vi và triệu chứng của bệnh nhân là sử dụng ứng dụng theo dõi tâm trạng, viết nhật ký, hoặc ghi chép hằng ngày.

Bệnh nhân cũng có thể tham gia liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) hoặc đào tạo kỹ năng xã hội. Vai trò của người chăm sóc có thể bao gồm hỗ trợ bệnh nhân đến buổi trị liệu, đảm bảo họ duy trì liệu trình điều trị, hoặc hỗ trợ họ thực hiện các bài tập theo yêu cầu của chuyên gia tâm lý.
Tuy nhiên, khi theo dõi việc tuân thủ điều trị và tiến triển của bệnh nhân, dễ rơi vào tình trạng quá kiểm soát.

Hãy đảm bảo rằng bạn TÔN TRỌNG QUYỀN RIÊNG TƯ VÀ RANH GIỚI CÁ NHÂN CỦA HỌ. Bằng cách trao cho họ trách nhiệm (ví dụ: tự uống thuốc đúng giờ mỗi ngày), bạn đang tạo động lực và giúp họ cảm thấy có mục đích trong cuộc sống.

Việc đảm bảo bệnh nhân uống thuốc đều đặn và nhất quán được gọi là “TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ” (COMPLIANCE / ADHERENCE).*

Mặc dù điều này nghe có vẻ không quá khó, nhưng trên thực tế, tuân thủ điều trị là một trong những thách thức lớn nhất trong điều trị dài hạn của bất kỳ bệnh lý nào. Với bệnh tâm thần phân liệt, tỷ lệ không tuân thủ điều trị rất cao: chỉ 58% bệnh nhân nhận thuốc trong 30 NGÀY đầu sau khi xuất viện; chỉ 46% tiếp tục dùng thuốc theo phác đồ ban đầu trong ít nhất 30 NGÀY. Tình trạng này có thể được giải thích bởi các yếu tố như:
Thiếu nhận thức về bệnh (nhiều bệnh nhân không tin rằng họ bị bệnh, do đó không hiểu lý do tại sao cần dùng thuốc); rối loạn nhận thức khiến họ quên uống thuốc; Tác dụng phụ; Lạm dụng chất, làm gián đoạn việc điều trị; Căng thẳng từ các sự kiện chấn động như đại dịch COVID-19 và những biện pháp hạn chế kèm theo, gây gián đoạn thói quen điều trị. Việc tìm ra liều lượng phù hợp hoặc sự kết hợp thuốc hiệu quả là một quá trình TỐN THỜI GIAN VÀ PHỨC TẠP, điều này có thể khiến bệnh nhân cảm thấy chán nản và từ bỏ điều trị hoàn toàn

Việc tuân thủ điều trị không chỉ giới hạn ở dùng thuốc mà còn bao gồm toàn bộ phác đồ điều trị, và đây là yếu tố quan trọng quyết định thành công trong quản lý bệnh tâm thần phân liệt. Là người chăm sóc, một trong những TRÁCH NHIỆM CHÍNH của bạn là đảm bảo rằng bệnh nhân:

• Uống thuốc đều đặn và đúng liều;
• Đi khám đúng lịch hẹn;
• Tham gia tư vấn tâm lý và trị liệu nhóm;
• Thông báo với bác sĩ về những trải nghiệm của mình;
• Biết cách tìm sự hỗ trợ khi cần từ nhóm hỗ trợ hoặc gia đình;
• Có sự kiên nhẫn với bản thân cũng như với bác sĩ điều trị;
• Nhận thức được rằng họ đang trên hành trình điều trị, cần thời gian và sự cố gắng.

Nếu nhận thấy bệnh nhân gặp khó khăn trong việc duy trì dùng thuốc, hãy tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến việc không tuân thủ. Họ cảm thấy bệnh đã thuyên giảm và nghĩ rằng không cần điều trị nữa? Họ cho rằng thuốc không có tác dụng? Họ lo lắng về tác dụng phụ? Hay họ gặp khó khăn trong việc duy trì một thói quen nhất quán? Mọi quyết định liên quan đến thuốc cần được thực hiện với bác sĩ điều trị hoặc nhóm chăm sóc. Điều này giúp tạo ra một môi trường tin tưởng, nơi bệnh nhân cảm thấy thoải mái khi chia sẻ cảm xúc và trải nghiệm của mình.

Khi bệnh nhân tâm thần phân liệt ngừng sử dụng thuốc, NGUY CƠ TÁI PHÁT RẤT CAO. Điều này có thể dẫn đến sự trở lại của các triệu chứng loạn thần, kèm theo các ảnh hưởng tiêu cực như đau đầu, trầm cảm, lo âu và ý nghĩ tự sát. Nếu nhận thấy người thân của bạn đang cân nhắc hoặc đã dừng thuốc, hãy trao đổi ngay với bác sĩ điều trị để có hướng can thiệp kịp thời

Những người mắc tâm thần phân liệt có thể trải qua nhiều cảm giác CÔ ĐƠN, TRẦM CẢM và THẤT VỌNG, do cảm xúc và hành vi của họ khác biệt so với những người xung quanh. Căng thẳng, lo âu và sự cô lập kéo dài, đặc biệt trong giai đoạn đại dịch COVID-19, có thể làm trầm trọng hơn những cảm xúc này và ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Trong những hoàn cảnh như vậy, việc tìm đến các chất để giảm bớt cảm giác tiêu cực là có thể hiểu được, nhưng đồng thời cũng DẪN ĐẾN NGUY CƠ NGHIỆN NGẬP.

Các chất này có thể bao gồm rượu, nicotine, cà phê, nước tăng lực và các loại ma túy. Một số chất trong đó, như rượu và cần sa có thể giảm bớt sự buồn chán, giúp họ tạm quên đi bệnh tật, nhưng lại gây dư âm tiêu cực như nôn nao hoặc tăng cường suy nghĩ hoang tưởng vào ngày hôm sau. Các chất khác, như cà phê và nước tăng lực thường được sử dụng để chống lại các triệu chứng âm tính và buồn ngủ ban ngày, nhưng lại CÓ THỂ GÂY MẤT NGỦ, dẫn đến vòng luẩn quẩn của rối loạn giấc ngủ.

Dữ liệu thống kê cho thấy: Khoảng 50% bệnh nhân tâm thần phân liệt bị phụ thuộc vào rượu và ma túy và hơn 70% bệnh nhân mắc chứng nghiện nicotine. Một điểm quan trọng cần lưu ý là CÓ SỰ KHÁC BIỆT GIỮA LẠM DỤNG VÀ NGHIỆN CHẤT. Lạm dụng chất xảy ra khi việc sử dụng ảnh hưởng đến công việc, các mối quan hệ xã hội hoặc gây hại đến sức khỏe. Nghiện chất xảy ra khi cơ thể bị phụ thuộc về mặt sinh lý, và người sử dụng mất khả năng kiểm soát việc dùng chất. Việc kiểm soát lạm dụng chất là một phần quan trọng trong quá trình điều trị tâm thần phân liệt, vì sự kết hợp giữa bệnh tâm thần và nghiện chất có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng loạn thần và cản trở quá trình hồi phục.

Lạm dụng chất gây ra tác động nghiêm trọng không chỉ đối với người sử dụng mà còn ảnh hưởng đến gia đình của họ. Rượu và ma túy làm trầm trọng hơn các triệu chứng của tâm thần phân liệt và làm tăng nguy cơ tái phát. Chúng can thiệp vào hoạt động hàng ngày, gây xung đột trong các mối quan hệ xã hội, thậm chí có thể dẫn đến các vấn đề pháp lý. Gia đình thường rất khó chấp nhận thực tế rằng người thân của họ không thể kiểm soát được việc sử dụng rượu hoặc ma túy. Điều này có thể dẫn đến cảm giác thất vọng, tức giận, bất lực và tuyệt vọng. Ngoài ra, nỗi sợ hãi và cảm giác bất an gia tăng, vì lạm dụng chất có thể khiến người bệnh trở nên thù địch, thu mình xã hội hoặc có có hành vi tự sát. Hãy cố gắng THẤU HIỂU nguyên nhân sâu xa và tiếp cận họ bằng sự đồng cảm và lòng trắc ẩn, bởi lạm dụng chất thường là dấu hiệu của sự đau khổ. Họ không làm vậy vì họ là người xấu, hay vì họ cố tình làm tổn thương bản thân hoặc bạn. Họ làm vậy vì họ ĐANG CỐ GẮNG TÌM MỘT LỐI THOÁT, một cách để giảm bớt lo âu và trầm cảm. Tuy nhiên, những chất này chỉ mang lại sự xoa dịu tạm thời, trong khi sự nghiện ngập làm gia tăng sự kỳ thị và khổ đau của họ.

Vượt qua chứng nghiện là một quá trình dần dần và phức tạp, đòi hỏi: Nhận thức về vấn đề; Động lực thay đổi; Điều chỉnh hành vi; Hỗ trợ trong việc xây dựng lối sống lành mạnh.
Là người chăm sóc, bạn có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình này bằng cách giúp người thân tìm lại mục đích sống và củng cố động lực hồi phục.

Nếu bạn nghi ngờ rằng người thân đang gặp khó khăn với lạm dụng chất hoặc nghiện ngập, hãy trao đổi ngay với bác sĩ điều trị để có hướng hỗ trợ phù hợp. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể cần đến can thiệp giải độc hoặc nhập viện để giúp người bệnh trở lại lộ trình điều trị đúng đắn.

Biểu hiện của tâm thần phân liệt thay đổi rõ rệt qua từng giai đoạn, vì vậy cách tiếp cận của người chăm sóc cũng cần được điều chỉnh tương ứng.

Giai đoạn loạn thần cấp tính

Giai đoạn này có thể gây ra rất nhiều căng thẳng và bối rối cho cả bạn và người thân của bạn. Do triệu chứng rất đa dạng, KHÔNG CÓ QUY TẮC CỐ ĐỊNH TRONG GIAI ĐOẠN NÀY. Việc quan trọng nhất bạn có thể làm là cố gắng HIỂU những gì người thân đang trải qua. Các ảo giác và hoang tưởng của họ là hoàn toàn có thật trong nhận thức của họ. Không tranh luận hay cố gắng thuyết phục họ rằng những trải nghiệm đó không có thật, vì điều này có thể khiến họ cảm thấy họ không thể nói cho bạn biết họ đang trải qua những gì. HÃY SỬ DỤNG SỰ THẤU CẢM, không phải tranh luận. Thể hiện sự quan tâm mà không chỉ trích hay đổ lỗi. Hãy nhớ rằng hầu hết những gì bạn thấy trong giai đoạn này là BIỂU HIỆN CỦA BỆNH, không phải con người thật của họ. Hãy lắng nghe và để họ biết rằng bạn hiểu họ đang cảm thấy sợ hãi, thất vọng và giận dữ. Hạn chế căng thẳng và tạo ra một môi trường yên bình sẽ giúp họ hồi phục nhanh hơn.

Khi người bệnh trải qua ảo giác và hoang tưởng, họ có thể cần nhiều không gian cá nhân và cảm thấy không thoải mái khi ở bên người khác. Thông thường, các triệu chứng dương tính không biến mất ngay lập tức, ngay cả khi được điều trị đúng cách. Trong giai đoạn này, bạn có thể cảm thấy cần phải để họ nghỉ ngơi và tự mình làm mọi việc.
Tuy nhiên, hãy nhớ rằng việc TÁI XÂY DỰNG LÒNG TỰ TIN của họ rất quan trọng cho quá trình hồi phục.
Hãy khuyến khích và hỗ trợ họ thực hiện các trách nhiệm hàng ngày, đồng thời nhắc nhở rằng bạn luôn ở bên họ khi cần giúp đỡ.

Sau một giai đoạn loạn thần, người thân của bạn có thể cần MỘT KHÔNG GIAN YÊN TĨNH VÀ NHIỀU THỜI GIAN NGHỈ NGƠI.
Thời gian chuyển tiếp từ giai đoạn cấp tính sang trạng thái ổn định có thể ngắn hoặc dài tùy vào từng cá nhân. Một số người có thể nhanh chóng quay lại thói quen thường ngày, trong khi những người khác cần nhiều thời gian và nỗ lực hơn.
Trong thời gian này, gia đình có thể gặp khó khăn khi đối diện với các triệu chứng âm tính như mất động lực (avolition) hoặc mất khả năng cảm nhận niềm vui (anhedonia).

Như đã đề cập trước đó, hãy nhớ rằng đây là BIỂU HIỆN CỦA BỆNH, không phải là dấu hiệu của sự lười biếng hay thiếu ý chí hồi phục. Với điều trị phù hợp, NGƯỜI THÂN CỦA BẠN SẼ DẦN CÓ THỂ ĐẢM NHẬN NHIỀU TRÁCH NHIỆM HƠN. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải BẮT ĐẦU TỪ TỪ, để họ tự thích nghi theo nhịp độ của chính mình. Bạn có thể khuyến khích họ thực hiện những nhiệm vụ đơn giản, như: Chăm sóc vệ sinh cá nhân, Mặc quần áo chỉnh tề, Hỗ trợ các công việc nhà nhẹ nhàng. Theo thời gian, bạn có thể khuyến khích họ tham gia tương tác xã hội, chẳng hạn như mời một hoặc hai người bạn thân đến dùng bữa tối.

KHÔNG ÉP BUỘC nếu họ không muốn tham gia, và luôn đảm bảo có phương án để giảm tải áp lực nếu họ trở nên lo lắng. Bạn cũng có thể tạo ra những hoạt động thư giãn như: Đi dạo ở khu vực yên tĩnh, Cùng nghe nhạc, Chơi các trò chơi nhẹ nhàng như đánh bài.

Hãy nhớ rằng bạn là người mà người thân của bạn dành phần lớn thời gian bên cạnh, và bạn chính là đồng minh quan trọng nhất trong hành trình chiến đấu với tâm thần phân liệt của họ. Sự tôn trọng, kiên nhẫn và lòng trắc ẩn sẽ là những yếu tố vô cùng giá trị giúp cả bạn và người thân kiểm soát bệnh tốt hơn và từng bước lấy lại cuộc sống trọn vẹn.

Giao tiếp là một phần quan trọng trong các mối quan hệ giữa con người, đặc biệt là trong gia đình. Tuy nhiên, tâm thần phân liệt có thể khiến VIỆC GIAO TIẾP TRỞ NÊN KHÓ KHĂN, tạo ra nhiều thách thức đặc thù.

Dù vậy, CÁC THÁCH THỨC NÀY CÓ THỂ VƯỢT QUA, nếu bạn hiểu được cách mà bệnh lý này tác động đến khả năng giao tiếp của người thân.

Hầu như mọi biểu hiện của tâm thần phân liệt đều có thể gây trở ngại trong giao tiếp: Suy giảm nhận thức khiến họ khó tập trung hoặc quên mất nội dung cuộc trò chuyện, Ảo giác và hoang tưởng làm thay đổi thực tại của họ, khiến các lập luận logic trở nên vô ích trong cuộc đối thoại; Triệu chứng âm tính như cảm xúc phẳng lặng (flat affect) hoặc thờ ơ (apathy) khiến bạn khó nắm bắt được cảm xúc của họ.

Giao tiếp tốt rất quan trọng trong bệnh tâm thần mạn tính, khi tất cả các thành viên trong gia đình phải cùng nhau làm việc để giảm thiểu các triệu chứng.

Giao tiếp tốt sẽ GIẢM CĂNG THẲNG CHO NGƯỜI THÂN YÊU CỦA BẠN, dẫn đến kết quả điều trị tốt hơn và nguy cơ tái phát thấp hơn. Nó cũng sẽ làm giảm căng thẳng giữa các thành viên trong gia đình, cải thiện mối quan hệ gia đình và giảm nguy cơ kiệt sức.

Là người chăm sóc một người mắc bệnh tâm thần phân liệt, bạn có thể phải chịu gánh nặng cảm giác KHÔNG CHẮC CHẮN, XẤU HỔ, CÓ TỘI LỖI và GIẬN DỮ. Tương tự như người mà bạn đang chăm sóc, bạn có thể cảm thấy bị kỳ thị và bị cô lập về mặt xã hội. Ngoài ra, việc đảm nhiệm vai trò là người chăm sóc bên cạnh các vai trò hiện tại của bạn trong gia đình có thể gây thêm căng thẳng, cả về mặt tâm lý và kinh tế.

Từ vị trí của bạn, căng thẳng có thể dẫn đến thái độ và hành vi tiêu cực đối với người thân, chẳng hạn như công kích, chỉ trích mỉa mai hoặc thậm chí can thiệp quá mức vào cuộc sống của họ. Những thái độ và hành vi này được gọi chung là CẢM XÚC BIỂU HIỆN CAO (EXPRESSED EMOTION – EE) và CÓ THỂ GÂY ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC đến bệnh lý của người thân.
Những người mắc tâm thần phân liệt sống trong môi trường gia đình có mức độ EE cao có nguy cơ tái phát cao hơn.

Bạn có thể tránh để căng thẳng và mệt mỏi ảnh hưởng đến mối quan hệ bằng cách TRÒ CHUYỆN VỀ CẢM XÚC CỦA BẠN với người thân. Như đã đề cập trước đó, việc bày tỏ cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong quá trình thích nghi với bệnh và mang lại lợi ích đáng kể cho cả hai. Hãy cho họ biết rằng BẠN CŨNG CẦN SỰ THẤU CẢM VÀ ĐỒNG CẢM. Thay vì đưa ra lời trách móc và khiến họ cảm thấy mình là gánh nặng, hãy chia sẻ về những nhu cầu cảm xúc của bạn một cách chân thành.

Lập kế hoạch hỗ trợ người thân trong quá trình hồi phục đồng nghĩa với việc đặt ra các mục tiêu rõ ràng để ĐỊNH HƯỚNG cho cả hai. Một số mục tiêu có thể NHỎ, chẳng hạn như giúp họ uống thuốc đầy đủ mỗi ngày. Những mục tiêu khác có thể LỚN, như tiếp tục việc học hoặc tìm một công việc. Khi thiết lập mục tiêu, điều quan trọng là phải điều chỉnh kỳ vọng dựa trên mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và giai đoạn bệnh.

Bạn cũng cần nhận thức được giới hạn của chính mình. CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH GIỐNG NHƯ CHẠY MARATHON: nếu dốc hết sức ngay từ đầu, bạn sẽ nhanh chóng kiệt sức và buộc phải bỏ cuộc. Vì vậy, hãy đặt mục tiêu cùng người thân và ăn mừng mỗi khi đạt được một cột mốc. Điều này không chỉ tăng động lực, mà còn giúp bạn dễ dàng hướng đến mục tiêu tiếp theo. GHI NHẬN NHỮNG THÀNH CÔNG NHỎ cũng sẽ tạo động lực để chinh phục các mục tiêu lớn hơn, tiếp thêm năng lượng để cả hai cùng tiếp tục hành trình.

Mặc dù bệnh lý có thể gây rối loạn tư duy và ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định, NGƯỜI MẮC TÂM THẦN PHÂN LIỆT KHÔNG MẤT KHẢ NĂNG ĐƯA RA QUYẾT ĐỊNH HOÀN TOÀN. Tuy nhiên, họ thường tự ti, cảm thấy bản thân không xứng đáng được quan tâm. VIỆC THAM GIA VÀO QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH sẽ giúp TĂNG CƯỜNG TÍNH TỰ CHỦ và TRAO QUYỀN để họ chủ động hơn trong việc điều trị.

Hãy cùng nhau đưa ra quyết định, từ những điều nhỏ nhặt như ăn gì, xem phim gì, cho đến những vấn đề quan trọng hơn như xây dựng thói quen hàng ngày hay điều chỉnh phác đồ điều trị. Quá trình ra quyết định chung là một sự chấp nhận lẫn nhau, chia sẻ trách nhiệm và đặt cả hai vào vị thế ngang bằng. Điều này giúp người bệnh cảm thấy họ QUAN TRỌNG VÀ ĐƯỢC TÔN TRỌNG.

Với người mắc tâm thần phân liệt, bệnh lý này giống như một CHUYẾN TÀU LƯỢN CẢM XÚC. Sự bùng nổ của cảm xúc tiêu cực khiến họ cảm thấy mất đi nhân tính, gia tăng gánh nặng tâm lý và tự kỳ thị bản thân.

Do bệnh làm thay đổi một số cơ chế trong não bộ, người bệnh thường cảm thấy QUÁ TẢI trước môi trường xung quanh, tư duy có thể trở nên HỖN LOẠN, và có thể KHÓ KHĂN TRONG VIỆC BIỂU ĐẠT CẢM XÚC. Thực tế, suy giảm khả năng thể hiện cảm xúc là một trong những triệu chứng suy giảm chức năng nghiêm trọng nhất và khó điều trị nhất của tâm thần phân liệt. Một trong những cách quan trọng nhất để hỗ trợ người thân là KHÔNG NGỪNG TÌM HIỂU về bệnh lý cũng như những trải nghiệm mà họ phải đối mặt.

Diễn tiến của tâm thần phân liệt thường có tính GIAI ĐOẠN, với mức độ triệu chứng dao động khác nhau. Khi triệu chứng của người thân trở nên TỒI TỆ HƠN SAU MỘT KHOẢNG THỜI GIAN ỔN ĐỊNH, điều này được gọi là “tái phát”. Đa số bệnh nhân tâm thần phân liệt sẽ trải qua nhiều đợt tái phát trong suốt quá trình mắc bệnh. Là người chăm sóc, bạn đóng vai trò RẤT QUAN TRỌNG trong việc THEO DÕI CÁC DẤU HIỆU CẢNH BÁO SỚM.

Quá trình này giống như việc cài đặt một hệ thống đèn cảm biến chuyển động. Nếu bạn đặt độ nhạy quá cao, đèn sẽ bật sáng ngay cả khi không cần thiết, gây lãng phí năng lượng. Nhưng nếu đặt độ nhạy quá thấp, đèn sẽ không bật khi bạn thực sự cần, khiến bạn phải dò dẫm trong bóng tối. Theo dõi nguy cơ tái phát cũng giống như việc điều chỉnh “CẢM BIẾN CẢM XÚC”, tìm ra SỰ CÂN BẰNG giữa bảo bọc quá mức và thiếu chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo.

Một người mắc tâm thần phân liệt thường sẽ có các dấu hiệu báo trước giống nhau trước mỗi đợt loạn thần. Do đó, những triệu chứng và sự kiện diễn ra trong đợt khởi phát đầu tiên có thể giúp bạn nhận diện những dấu hiệu đặc trưng trong vài ngày hoặc vài tuần trước khi tái phát. Việc biết cách XÁC ĐỊNH TÁI PHÁT và xử lý trong tình huống khủng hoảng không chỉ giúp bạn CẢM THẤY KIỂM SOÁT ĐƯỢC TÌNH HÌNH, mà còn hỗ trợ cả hai vượt qua giai đoạn căng thẳng này.

Cách nhận biết tái phát
Việc ngừng thuốc là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến các đợt tái phát trong tâm thần phân liệt. Vì vậy, điều quan trọng là người thân của bạn phải TIẾP TỤC DÙNG THUỐC ĐÚNG THEO CHỈ ĐỊNH.
Mặc dù tái phát vẫn có thể xảy ra ngay cả khi người bệnh tuân thủ điều trị, nhưng nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sớm và có hành động kịp thời có thể giúp ngăn chặn một cuộc khủng hoảng toàn diện:

LƯU Ý QUAN TRỌNG! KHÔNG PHẢI LÚC NÀO NHỮNG DẤU HIỆU NÀY CŨNG BÁO HIỆU MỘT ĐỢT LOẠN THẦN. Một số dấu hiệu có thể liên quan đến bệnh lý cơ thể, căng thẳng trong công việc hoặc học tập, hay những vấn đề trong các mối quan hệ quan trọng.

Ngoài ra, các dấu hiệu này không nhất thiết xuất hiện đồng thời. Chúng thường biểu hiện dần dần trong vài ngày hoặc vài tuần, hoặc thậm chí không xuất hiện. NHỮNG THAY ĐỔI NHỎ TRONG SUY NGHĨ, CẢM XÚC HOẶC HÀNH VI CÓ THỂ DỄ BỊ BỎ QUA hoặc trông có vẻ không quan trọng, chỉ được nhận ra là dấu hiệu cảnh báo sau khi cơn tái phát đã xảy ra.

Bạn cũng có thể nhận thấy những dấu hiệu khác không có trong danh sách này. Theo thời gian, bạn sẽ có thể tự xây dựng DANH SÁCH RIÊNG CỦA BẠN DỰA TRÊN NHỮNG DẤU HIỆU QUAN SÁT ĐƯỢC cùng với người thân, từ đó học cách nhận diện sớm nguy cơ tái phát.

Mục tiêu quan trọng nhất là HÀNH ĐỘNG NHANH CHÓNG để NGĂN NGỪA TÁI PHÁT VÀ TRÁNH PHẢI NHẬP VIỆN. Nếu bạn nhận thấy nhiều dấu hiệu cảnh báo, hãy cố gắng tìm hiểu nguyên nhân.

Người thân của bạn có dùng thuốc đều đặn không?
Họ có sử dụng rượu hoặc ma túy gần đây không?
Họ có đang trải qua mức độ căng thẳng cao không?
Chế độ ăn uống, giấc ngủ và vận động thể chất của họ có đang ổn định không?
Nếu không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để xem liệu có cần điều chỉnh liều lượng thuốc hay không. Dù đã có biện pháp can thiệp, bạn vẫn cần tiếp tục theo dõi các dấu hiệu cảnh báo cho đến khi thấy sự cải thiện rõ ràng. Nếu triệu chứng không thuyên giảm trong thời gian ngắn hoặc ngày càng trầm trọng hơn, hãy liên hệ ngay với bác sĩ điều trị.

Ngay cả khi bạn đã làm mọi thứ có thể để ngăn ngừa tái phát, vẫn có những trường hợp tình trạng của người thân suy giảm nhanh chóng, và việc nhập viện là cần thiết để đảm bảo họ được an toàn và điều trị tối ưu. Một kế hoạch khẩn cấp được chuẩn bị trước có thể giúp xử lý một cuộc khủng hoảng một cách an toàn và nhanh chóng trong trường hợp xảy ra một giai đoạn loạn thần cấp tính
Một kế hoạch khẩn cấp phù hợp cho người mắc tâm thần phân liệt có thể bao gồm một số hoặc tất cả các nội dung sau:

• Số điện thoại của bác sĩ trị liệu, bác sĩ tâm thần và các chuyên gia chăm sóc sức khỏe đang điều trị cho người thân của bạn;
• Số điện thoại và địa chỉ của bệnh viện có khoa tiếp nhận bệnh nhân tâm thần;
• Số điện thoại của những người có thể hỗ trợ trong tình huống khủng hoảng, chẳng hạn như thành viên gia đình hoặc bạn bè;
• Địa chỉ của các phòng cấp cứu hoặc trung tâm hỗ trợ khủng hoảng có dịch vụ tiếp nhận ngay;
• Thông tin liên lạc cá nhân của bạn, bao gồm số điện thoại và địa chỉ;
• Chẩn đoán và danh sách thuốc mà người thân của bạn đang sử dụng;
• Các yếu tố kích hoạt bệnh đã biết;
• Những dấu hiệu cảnh báo sớm đã quan sát được;
• Tiền sử sử dụng chất (nếu có);
• Lịch sử các giai đoạn loạn thần hoặc hành vi tự tử trước đây (nếu có);
• Những phương pháp hỗ trợ đã hiệu quả trong quá khứ;
• Kế hoạch đối phó với cơn loạn thần cấp tính.

Bạn có thể thêm hoặc loại bỏ các mục trong danh sách này dựa trên kinh nghiệm thực tế của mình. Cùng với gia đình, bạn cũng có thể xây dựng một kế hoạch chi tiết hơn, phù hợp với triệu chứng và diễn tiến bệnh của người thân. Kế hoạch này nên được cá nhân hóa tối đa để đảm bảo tất cả những người tham gia đều cảm thấy thoải mái khi thực hiện. Trong kế hoạch này, bạn có thể xác định: Những dấu hiệu cảnh báo cần theo dõi; Ai sẽ liên hệ với ai, vào thời điểm nào, và với mục đích gì.

HÃY THẢO LUẬN VỀ KẾ HOẠCH KHẨN CẤP với người thân của bạn và bác sĩ điều trị. Điều quan trọng là phải thảo luận kế hoạch khi họ đang trong trạng thái ổn định, KHÔNG PHẢI KHI HỌ ĐANG TRONG CƠN KHỦNG HOẢNG. Điều này giúp giảm bớt cảm giác bị đe dọa nếu tình huống thực sự xảy ra. Hãy đảm bảo bạn có sự đồng ý của họ để gọi bác sĩ hoặc thực hiện các biện pháp cần thiết nhằm kiểm soát cơn khủng hoảng. Ngoài ra, khi tình trạng của họ ổn định, hãy cố gắng xin “Giấy ủy quyền chia sẻ thông tin” (Release from Secrecy). Tài liệu này cho phép bác sĩ của họ chia sẻ thông tin quan trọng với bạn trong trường hợp khẩn cấp. Để biết thêm chi tiết, hãy tham khảo phần “Khía cạnh pháp lý” ở cuối chương.

Hãy GIỮ NHIỀU BẢN SAO của kế hoạch ở các vị trí khác nhau, chẳng hạn như: Một bản in trong ngăn kéo bếp, Ngăn đựng đồ trong ô tô, Điện thoại thông minh, Ví tiền, Bàn đầu giường. Trong trường hợp xảy ra cơn loạn thần, các triệu chứng của người thân có thể khiến họ khó nhận thức được rằng bạn đang cố giúp đỡ họ. Họ có thể cảm thấy bị đe dọa hoặc thậm chí có hành vi bạo lực. Vì vậy, hãy giữ một bản sao kế hoạch trong một căn phòng có khóa cửa và điện thoại, để bạn có thể liên hệ với bác sĩ trong môi trường an toàn.

Là người chăm sóc người mắc bệnh tâm thần phân liệt, điều cần thiết là phải biết NHỮNG GÌ BẠN CÓ THỂ LÀM TRONG TRƯỜNG HỢP XẢY RA KHỦNG HOẢNG. Dưới đây là một số mẹo về những việc cần làm trong tình huống này:
Giữ bình tĩnh.

• Hãy nhớ rằng những gì bạn thấy trong cơn khủng hoảng không phải là người thân yêu của bạn, mà là biểu hiện cấp tính của một căn bệnh nghiêm trọng.
• Hãy nhớ rằng bạn không thể lý luận với chứng loạn thần cấp tính.
• Hãy nhớ rằng người thân yêu của bạn có thể sợ hãi bởi những cảm xúc mà họ trải qua hoặc bởi sự bất lực trong việc kiểm soát.
• Giảm sự mất tập trung bằng cách tắt TV, máy tính, đèn sáng có thể phát ra âm thanh, v.v. Yêu cầu bất kỳ khách đến thăm tình cờ nào ra ngoài; càng ít người có mặt càng tốt.
• Ngồi xuống và yêu cầu họ làm y như vậy.
• Tránh giao tiếp bằng mắt trực tiếp, liên tục.
• Tránh chạm vào người thân yêu của bạn.
• Nói với giọng nhỏ nhẹ và bình tĩnh, tránh hét lớn hoặc đe dọa họ.
• Xác nhận nỗi sợ hãi của họ.
• Không tranh cãi về hoang tưởng của họ.
• Trong trường hợp bạn cảm thấy khó chịu hoặc tức giận, hãy tránh thể hiện những cảm xúc này một cách rõ ràng.
• Tránh dùng lời mỉa mai.
• Nhẹ nhàng chuyển hướng cuộc trò chuyện sang các chủ đề an toàn.
• Liên hệ với bác sĩ đang điều trị cho người thân của bạn.

Mặc dù có thể rất đáng sợ khi nghĩ đến việc người thân của bạn tự làm hại mình, nhưng bạn phải biết rằng những người mắc chứng tâm thần phân liệt BỊ TĂNG KHẢ NĂNG trầm cảm và ý định tự tử. Do đó, bạn cần phải rất nghiêm túc với bất kỳ cử chỉ và lời đe dọa nào có vẻ liên quan đến việc tự làm hại mình. Ý TƯỞNG TỰ SÁT, còn được gọi là những suy nghĩ hoặc bình luận về việc tự tử, ban đầu có thể có vẻ nhỏ nhặt, chẳng hạn như “Ước gì mình không ở đây” hoặc “Không có gì quan trọng”.

Tuy nhiên, theo thời gian, chúng có thể tiến triển và trở nên rõ ràng và nguy hiểm. Có một số DẤU HIỆU CÓ THỂ CHỈ RA RẰNG NGƯỜI THÂN CỦA BẠN CÓ Ý ĐỊNH TỰ SÁT: trầm cảm nặng, cảm giác rằng không còn gì có ý nghĩa hoặc giá trị nữa hoặc có cái nhìn ảm đạm về tương lai. Ảo giác cũng thường liên quan đến những ý định tự tử, đặc biệt là nếu có những giọng nói bảo người thân của bạn tự làm hại mình.

HÃY NGHIÊM TÚC MỖI LẦN người thân của bạn nhắc đến cái chết hoặc tự tử, ngay cả khi đó chỉ là lời nói qua loa hoặc trò đùa. Trong trường hợp xảy ra khủng hoảng liên quan đến tự tử, các thành viên gia đình và bạn bè thường bị bất ngờ, không chuẩn bị và không chắc chắn phải làm gì. Những người đang trải qua khủng hoảng có thể hành động không thể đoán trước, với những thay đổi đáng kinh ngạc trong hành động của họ. Những mẹo sau đây có thể giúp bạn xử lý khủng hoảng tự tử:

• Giữ bình tĩnh và kiên nhẫn.
• Giao tiếp một cách cởi mở và trung thực. Đừng ngần ngại đặt những câu hỏi trực tiếp như: “Bạn có kế hoạch tự tử không?”
• Loại bỏ bất kỳ vật dụng nào mà họ có thể sử dụng để tự làm hại mình như dao, súng hoặc thuốc khỏi môi trường xung quanh.
• Đặt những câu hỏi ngắn gọn và trực tiếp theo cách ôn hòa, chẳng hạn như “Tôi có thể giúp bạn gọi cho bác sĩ tâm thần của bạn không?”
• Trong trường hợp có nhiều người xung quanh, chỉ để một người nói tại một thời điểm.
• Truyền đạt mối quan tâm và sự ủng hộ của bạn.
• Đừng tranh cãi, đe dọa họ hoặc nói bằng giọng điệu khác.
• Đừng tranh cãi về ý tưởng về sự ngay thẳng của việc tự tử.

Hãy cho người thân của bạn biết rằng họ có thể thảo luận về những gì họ đang trải qua với bạn nếu họ đấu tranh với ý định tự tử. Đảm bảo rằng họ nhận được CÁCH TIẾP CẬN CỞI MỞ VÀ THƯƠNG CẢM khi họ nói chuyện với bạn. Thay vì chứng minh những tuyên bố tiêu cực của họ là sai, hãy cố gắng LẮNG NGHE HỌ MỘT CÁCH TÍCH CỰC, suy ngẫm về cảm xúc của họ và cung cấp cho họ cái nhìn tổng quan về suy nghĩ của họ. Bằng cách này, bạn có thể giúp người thân của mình cảm thấy được lắng nghe và xác nhận. Đừng để nỗi sợ ngăn cản bạn nói chuyện với họ về cảm xúc của họ, liệu họ có cảm thấy an toàn hay họ có những suy nghĩ liên quan đến tự làm hại bản thân hay không. VIỆC TRÒ CHUYỆN VỀ TỰ TỬ KHÔNG LÀM CHO VIỆC ĐÓ CÓ KHẢ NĂNG XẢY RA HƠN; nó cho người thân của bạn biết rằng bạn quan tâm đến họ và giúp họ có thể thực hiện các hành động phòng ngừa. Nhắc nhở họ rằng các chuyên gia sức khỏe tâm thần đã được đào tạo về cách cung cấp sự trợ giúp để hiểu cảm xúc của họ và cải thiện sức khỏe tinh thần của họ. Quan trọng hơn, hãy cho họ biết rằng những suy nghĩ tự tử là một phần của căn bệnh; CHÚNG LÀ MỘT TRIỆU CHỨNG, và tương tự như các triệu chứng khác, CHÚNG CÓ THỂ DẪN DẦN CẢI THIỆN KHI ĐIỀU TRỊ.

Hãy liên hệ ngay với các chuyên gia y tế và/hoặc chăm sóc sức khỏe để được hỗ trợ trong trường hợp bạn nghĩ rằng người thân của mình có thể tự làm hại mình. Mặc dù bạn có thể cảm thấy rằng mình đang phản bội lòng tin của họ khi chia sẻ những suy nghĩ sâu kín nhất của họ, nhưng điều quan trọng hơn là HÀNH ĐỘNG VÌ LỢI ÍCH TỐT NHẤT CỦA HỌ và CHIA SẺ THÔNG TIN với chuyên gia chăm sóc sức khỏe.
Nếu bạn không chắc chắn về thời điểm gọi bác sĩ, HÃY LÀM SỚM HƠN THAY VÌ MUỘN.
Hãy nói chuyện với chuyên gia chăm sóc sức khỏe ngay cả khi chỉ có ý tưởng. Bất cứ khi nào có khủng hoảng, hãy liên hệ với bác sĩ đang điều trị cho người thân của bạn và thảo luận về cách xử lý tình huống. Họ sẽ biết cách đánh giá nguy cơ người thân của bạn tự làm hại mình.
Tương tự như một cơn loạn thần, hãy đảm bảo rằng bác sĩ có được giấy cho phép ngừng giữ bí mật trước khi khủng hoảng thực sự xảy ra.

Ngay cả khi đôi khi có vẻ không thoải mái, GIAO TIẾP HIỆU QUẢ GIỮA BÁC SĨ, NGƯỜI BỊ TÂM THẦN PHÂN LIỆT VÀ BẠN – NGƯỜI CHĂM SÓC LÀ RẤT QUAN TRỌNG. Đi cùng người thân của bạn đến các cuộc hẹn của họ. Nhận thông tin trực tiếp là điều có lợi vì nó cho bạn biết những gì mong đợi và cách chuẩn bị cho nó.

Tuy nhiên, hãy nhớ rằng có khả năng người thân của bạn có thể không muốn bạn đi cùng họ, đặc biệt là trong vài lần khám đầu tiên. Điều quan trọng là phải TÔN TRỌNG MONG MUỐN CỦA HỌ, tuy nhiên, trong trường hợp mọi thứ thay đổi, hãy đảm bảo rằng bạn luôn ở bên họ. Điều cần thiết là phải tạo ra MỘT KHÔNG GIAN TIN CẬY để công việc của mọi người dễ dàng hơn nhiều.

Khi không thể gặp mặt trực tiếp, bạn có thể sử dụng điện thoại, email hoặc trò chuyện video để thảo luận với bác sĩ điều trị cho người thân của bạn. Đại dịch COVID-19 đã làm tăng đáng kể mức độ phổ biến của Y KHOA TỪ XA vì nó cho phép bệnh nhân tham khảo ý kiến ​​bác sĩ mà không cần rời khỏi nhà và tiếp xúc với vi-rút corona. Ngoại trừ các trường hợp cấp tính hoặc nghiêm trọng, y khoa từ xa vô cùng có giá trị trong việc đảm bảo tính liên tục của việc chăm sóc.

Là người chăm sóc người thân yêu của bạn, bạn có hiểu biết sâu sắc đáng kể để chia sẻ. ĐỪNG SỢ NÓI LÊN NHỮNG MỐI QUAN TÂM, HÃY ĐẶT CÂU HỎI và CỞI MỞ thảo luận về tất cả các lựa chọn hiện có.

Cách chuẩn bị cho cuộc hẹn với Bác sĩ
Để chuẩn bị cho cuộc hẹn, hãy lập danh sách những thông tin sau:
• các triệu chứng mà người thân của bạn gặp phải, ngay cả khi có vẻ không liên quan đến cuộc hẹn;
• thông tin cá nhân cần thiết, những căng thẳng đáng kể và những thay đổi trong cuộc sống hiện tại;
• các loại thuốc đang dùng, cũng như vitamin và chế phẩm bổ sung, bao gồm cả liều lượng; thông tin về loại thuốc nào có hiệu quả và loại thuốc nào không. Nếu gần đây đã thay đổi loại thuốc, hãy nêu lý do thay đổi;
• thông tin về tình trạng lạm dụng chất, các vấn đề nghiện ngập hoặc những thay đổi gần đây về lối sống;
• các câu hỏi cần hỏi bác sĩ.

Ghi nhật ký thường xuyên về những thăng trầm của bạn và người thân. Dựa trên những điều bạn ghi chú trong nhật ký này, hãy viết ra câu trả lời cho những câu hỏi sau trước cuộc hẹn:
• Bạn cảm thấy thế nào về việc quản lý chung tình trạng của họ?
• Người thân của bạn có đạt được kết quả mong đợi từ phương pháp điều trị đã được chỉ định không?
• Ý kiến ​​của họ về tiến triển của họ trong suốt hành trình này là gì?
• Thuốc có tác dụng gì đối với họ và có gặp bất kỳ tác dụng phụ nào không?
• Họ có uống thuốc theo chỉ định không và bạn có nghĩ rằng họ từng nói rằng họ đã uống thuốc khi họ chưa uống không?
• Họ có bao giờ ngừng uống thuốc khi họ cảm thấy khỏe hơn/ốm không?

Cần hỏi bác sĩ
Một số câu hỏi cơ bản cần hỏi bác sĩ bao gồm:
• Có những lựa chọn điều trị nào?
• Chúng ta có thể dự đoán điều gì trong ngắn hạn và dài hạn (các triệu chứng cũng như các tác dụng có thể xảy ra của thuốc và các tác dụng phụ liên quan)?
• Chúng ta có thể sử dụng những dịch vụ và hỗ trợ nào?
• Làm thế nào để tôi có thể hỗ trợ và giúp đỡ hết mức có thể?
• Bác sĩ có bất kỳ tờ rơi hoặc tài liệu in nào khác mà bạn có thể cung cấp cho tôi không?
• Bác sĩ có gợi ý bất kỳ tài liệu trực tuyến nào không?
ĐỪNG NGẦN NGẠI HỎI về liên quan đến các triệu chứng, phương pháp điều trị, các thách thức hoặc tiến triển chung của người thân yêu của bạn.

CỤ THỂ NHẤT CÓ THỂ. Bác sĩ cũng có thể hỏi thông tin về các triệu chứng mà người thân của bạn biểu hiện, hoạt động hàng ngày và phản ứng với liệu pháp. Tham gia vào cuộc trò chuyện sẽ giúp cả hai bạn dễ dàng hơn nhiều trong việc đảm bảo người thân của bạn đang trên con đường phục hồi đúng đắn.
 

Những người mắc tâm thần phân liệt thường bị hạn chế khả năng hoạt động độc lập trong cộng đồng. Do đó, KHẢ NĂNG TÀI CHÍNH– khả năng quản lý tiền bạc và các vấn đề tài chính – CŨNG CÓ THỂ BỊ GIẢM. Lý do khá đơn giản: thường thì bệnh tâm thần phân liệt khởi phát ở giai đoạn rất sớm trong cuộc đời, khiến nhiều người trong số họ không có cơ hội để có được các kỹ năng và kinh nghiệm tài chính cơ bản. Hậu quả bất lợi của các triệu chứng dương tính và âm tính, cũng như các rối loạn nhận thức liên quan đến căn bệnh này cũng cản trở quá trình này.

Khả năng tài chính hạn chế của những người mắc tâm thần phân liệt CÓ THỂ TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC đến sức khỏe của họ, tạo ra rào cản cho quá trình phục hồi và cả các mối quan hệ gia đình của họ. Các hậu quả khác nhau ở mức độ lớn tùy thuộc vào từng người. Nó có thể bao gồm khả năng kiếm thu nhập giảm, thiếu thận trọng với tiền bạc của họ hoặc dễ bị người quen hoặc thành viên gia đình của họ lợi dụng tiền của họ. Trong những trường hợp nghiêm trọng, hậu quả có thể rất thảm khốc, dẫn đến suy dinh dưỡng, lạm dụng chất và thậm chí là vô gia cư. Những người mắc tâm thần phân liệt có thể chi rất nhiều tiền cho các chất gây nghiện và nhiều người trong số họ phung phí các khoản hỗ trợ hàng tháng vốn dùng để tự nuôi sống bản thân. Do đó, QUẢN LÝ TIỀN BẠC SAI LẦM LÀ MỘT MỐI QUAN TÂM CHÍNH đối với các thành viên trong gia đình họ.

Khi một người mắc bệnh tâm thần nghiêm trọng được coi là không có khả năng kiểm soát tài chính, họ có thể bị hạn chế tiếp cận tài chính của mình. Đối với một số người, điều này có nghĩa là phải sắp xếp một giấy ủy quyền. Để biết thêm thông tin về giấy ủy quyền, vui lòng xem phần khía cạnh pháp lý bên dưới. Có thể cần phải chỉ định một người khác ĐẠI DIỆN CHO NGƯỜI NHẬN nếu thu nhập của người nhận tiền đến từ các khoản trợ cấp khuyết tật. Người nhận tiền nhận trợ cấp khuyết tật thay cho người mắc bệnh tâm thần và đảm bảo rằng các nhu cầu của họ được đáp ứng, bao gồm cả nhu cầu về dinh dưỡng, nhà ở và hóa đơn thuốc. Trong hầu hết các trường hợp, người nhận tiền của một người mắc bệnh tâm thần nghiêm trọng là một thành viên trong gia đình.

Có người thụ hưởng mang lại NHIỀU LỢI ÍCH cho những người mắc tâm thần phân liệt, chẳng hạn như hoàn cảnh ổn định hơn, giảm hoặc không sử dụng rượu, ma túy và các chất gây hại khác, thậm chí là nhịp độ điều trị ổn định.

Các thỏa thuận về người thụ hưởng cũng LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC GIẢM VIỆC NHẬP VIỆN VÀ VÔ GIA CƯ, cũng như tăng cường tuân thủ điều trị. Tuy nhiên, loại mối quan hệ này cũng có NHỮNG NHƯỢC ĐIỂM. Vì những người mắc tâm thần phân liệt thường ít có động lực tìm kiếm việc làm khi nhận trợ cấp khuyết tật, nên việc không kiểm soát được tiền của chính mình có thể làm tăng thêm sự phụ thuộc của họ. Việc có người khác kiểm soát tiền của họ cũng có thể dẫn đến XUNG ĐỘT, các vấn đề tiền bạc là một trong những nguyên nhân chính gây ra bất đồng trong gia đình. Những người mắc bệnh tâm thần nghiêm trọng có xu hướng thể hiện sự hung hăng đối với người chăm sóc của họ trong trường hợp người chăm sóc kiểm soát tài chính của họ. Xung đột cũng có thể phát sinh khi người mắc bệnh tâm thần cảm thấy rằng người thụ hưởng có quá nhiều quyền kiểm soát hoặc họ bị ép buộc phải đưa ra quyết định chi tiêu.
Ngay cả khi bạn không được chỉ định chính thức làm người nhận tiền, trách nhiệm của bạn với tư cách là người chăm sóc có thể bao gồm việc chăm sóc tài chính cho người thân yêu của bạn.

Tùy thuộc vào tình trạng của họ, bạn có thể DẠY HỌ MỘT SỐ KỸ NĂNG TÀI CHÍNH CƠ BẢN, chẳng hạn như cách lập ngân sách hoặc cách tiết kiệm tiền, điều này sẽ giúp họ trở nên độc lập hơn về lâu dài.

Có một số khía cạnh pháp lý khác nhau có thể phát sinh trong mối quan hệ của bạn với người mà bạn chăm sóc, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và mức độ hạn chế năng lực của họ.

QUYỀN GIÁM HỘ. Quyền giám hộ có thể được định nghĩa là quy trình pháp lý được sử dụng để chứng nhận rằng những cá nhân không có khả năng tự đưa ra quyết định có người được chỉ định rõ ràng để đưa ra những quyết định này thay mặt họ. Người được chỉ định giám hộ được gọi là “NGƯỜI ĐƯỢC GIÁM HỘ”. Người giám hộ có trách nhiệm chăm sóc và an ủi người được giám hộ; TÒA ÁN CÓ TRÁCH NHIỆM ĐIỀU CHỈNH QUYỀN HẠN CỦA NGƯỜI GIÁM HỘ DỰA TRÊN NHU CẦU ĐƯỢC THỂ HIỆN CỦA NGƯỜI ĐƯỢC GIÁM HỘ. Ngoài ra, để người được giám hộ có thể tự chăm sóc bản thân sớm nhất có thể, người giám hộ phải đảm bảo các dịch vụ hỗ trợ cho việc đó.

Người được giám hộ có quyền phản đối quyền giám hộ, quyền hạn của người giám hộ và việc chỉ định một người giám hộ nhất định.

ĐẢM BẢO SỰ LIÊN TỤC CHĂM SÓC. Mặc dù đây có thể là một chủ đề khó xử hoặc không thoải mái, nhưng một khi bạn đã trở thành người chăm sóc một người mắc bệnh tâm thần mạn tính, bạn nên bắt đầu suy nghĩ về AI SẼ TIẾP QUẢN NHIỆM VỤ CHĂM SÓC CỦA BẠN KHI BẠN BỊ ỐM, GIÀ HOẶC CHẾT. Hãy tham khảo ý kiến ​​của luật sư và đảm bảo chuẩn bị các tài liệu pháp lý kịp thời. Điều quan trọng cần lưu ý là quyết định về việc thay thế bạn chỉ là của bạn nếu bạn có quyền giám hộ đối với người mà bạn chăm sóc. Nếu không, cả hai bạn đều có quyền bình đẳng và người thân của bạn cũng có thể đưa ra quyết định này. Ngay cả khi bạn không phải là người giám hộ, việc suy nghĩ về việc ai có thể thay thế bạn nên là một bước tự nhiên trong mối quan hệ của bạn.
NĂNG LỰC RA QUYẾT ĐỊNH. Năng lực này có thể được mô tả là khả năng đưa ra những phán đoán hợp lý của một người, đòi hỏi phải thừa nhận, đánh giá và giải thích dữ liệu. Do chức năng nhận thức bị suy giảm, NHỮNG NGƯỜI MẮC BỆNH TÂM THẦN PHÂN LIỆT CÓ THỂ ÍT CÓ KHẢ NĂNG RA QUYẾT ĐỊNH ĐIỀU TRỊ HƠN.

CHIA SẺ THÔNG TIN (Release from Secrecy)
Ở hầu hết các quốc gia, các chuyên gia y tế có nghĩa vụ bảo mật thông tin bệnh nhân, đồng nghĩa với việc họ không thể tiết lộ bất kỳ thông tin nào về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân cho bất kỳ ai, kể cả người thân trong gia đình.

Tuy nhiên, khi bạn là người chăm sóc cho một bệnh nhân tâm thần phân liệt, BỆNH NHÂN CÓ THỂ KÝ MỘT VĂN BẢN CHO PHÉP BÁC SĨ ĐƯỢC CHIA SẺ THÔNG TIN VỚI BẠN TRONG TRƯỜNG HỢP KHẨN CẤP. Tài liệu này giúp bác sĩ có thể trao đổi với bạn về tình trạng bệnh, phác đồ điều trị và các biện pháp cần thiết khi bệnh nhân không thể tự quản lý bản thân.

ỦY QUYỀN PHÁP LÝ
Ủy quyền pháp lý là một văn bản pháp lý cho phép một người được ủy quyền — thường là một người mà bệnh nhân tâm thần phân liệt tin tưởng — QUẢN LÝ TÀI CHÍNH KHI HỌ KHÔNG THỂ TỰ LÀM ĐIỀU ĐÓ. Thỏa thuận này có thể chỉ rõ: Ai sẽ kiểm soát tài chính của bệnh nhân, Quyền hạn cụ thể của người được ủy quyền, chẳng hạn như truy cập tài khoản ngân hàng cá nhân hoặc thanh toán các khoản nợ của bệnh nhân.

Những người mắc chứng tâm thần phân liệt cần một NƠI Ở ĐÁNG TIN CẬY. Việc lựa chọn nơi ở nên phụ thuộc vào khả năng tự chăm sóc bản thân của họ, cũng như mức độ giám sát cần thiết. Trước khi đưa ra quyết định, hãy cố gắng trả lời những câu hỏi sau:
• Người thân của bạn có thể tự chăm sóc bản thân không?
• Cần hỗ trợ nhiều như thế nào để giúp họ trong các hoạt động hàng ngày?
• Người thân của bạn có đang phải vật lộn với chứng nghiện ma túy hoặc rượu không?
• Người thân của bạn cần được giám sát bao nhiêu trong quá trình điều trị?

Ngay cả khi bạn có thể trả lời rõ ràng những câu hỏi này, việc đưa ra quyết định về nơi ở cho người thân của bạn CÓ THỂ LÀ MỘT NHIỆM VỤ KHÓ KHĂN. Cảm thấy tội lỗi khi nghĩ đến khả năng đưa họ vào cơ sở chăm sóc là điều bình thường.

Như chúng tôi đã đề cập trong các chương đầu tiên của hướng dẫn này, xu hướng hiện tại trong việc điều trị những người mắc chứng tâm thần phân liệt là GIỮ HỌ TRONG MÔI TRƯỜNG NUÔI DƯỠNG CỦA GIA ĐÌNH VÀ HÒA NHẬP HỌ VÀO XÃ HỘI CÀNG NHIỀU CÀNG TỐT. Do đó, viễn cảnh đưa người thân của bạn vào một cơ sở chăm sóc là ngoại lệ hơn là chuẩn mực. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, có thể có nhiều lợi ích hơn khi điều trị cho họ tại một cơ sở chuyên khoa.

Sống với gia đình thành công nhất trong các trường hợp sau:
• Người mắc chứng tâm thần phân liệt có mức độ chức năng cao, có thể duy trì tình bạn và tham gia vào các hoạt động bên ngoài gia đình.
• Tương tác giữa các thành viên trong gia đình diễn ra một cách bình tĩnh.
• Những người mắc chứng tâm thần phân liệt có ý định sử dụng các dịch vụ hỗ trợ có sẵn.
• Không có bất kỳ tác động tiêu cực nào đến cuộc sống của trẻ nhỏ sống trong gia đình.

Sống cùng gia đình không được khuyến khích trong các trường hợp sau:
• Người chăm sóc chính bị bệnh, độc thân hoặc đã lớn tuổi.
• Bệnh tâm thần phân liệt của cá nhân rất nghiêm trọng và sẽ cản trở cuộc sống gia đình bình thường.
• Tình huống này gây căng thẳng trong mối quan hệ hoặc khiến trẻ em trải qua nỗi sợ hãi và oán giận trong nhà của chúng.
• Phần lớn các sự kiện gia đình đều xoay quanh thành viên mắc bệnh tâm thần phân liệt.
• Không có dịch vụ hỗ trợ nào khả dụng
CÙNG RA QUYẾT ĐỊNH với người thân của bạn và nhóm y tế tham gia vào quá trình điều trị của họ. Họ có thể tư vấn cho bạn về các cơ sở điều trị chuyên khoa tại khu vực của bạn.