Lầm tưởng và Sự thật
- Bạn có thể đã có một số định kiến về bệnh tâm thần phân liệt, nhưng bạn có biết những lầm tưởng và sự thật không?
- Khám phá những lầm tưởng phổ biến về bệnh tâm thần phân liệt và sự thật đằng sau chúng.
In this section
LẦM TƯỞNG: Tâm thần phân liệt là một tình trạng hiếm gặp.
SỰ THẬT: Bệnh tâm thần phân liệt ảnh hưởng đến khoảng 1 trên 100 người trong suốt cuộc đời của họ và không được coi là hiếm gặp!1 Bệnh này thường bắt đầu ở những người trẻ tuổi từ 15 đến 30 tuổi,2 nhưng nó có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai – rất có thể là bạn sẽ gặp một người bệnh tâm thần phân liệt và chỉ là bạn không biết điều đó.
Lầm tưởng: Bệnh tâm thần phân liệt có tính di truyền
SỰ THẬT: Đã có nhiều nghiên cứu về nguyên nhân di truyền của bệnh tâm thần phân liệt và các nhà khoa học thường đồng ý rằng gen chỉ là một phần của câu trả lời. Chẳng hạn, đúng là các nghiên cứu ở các cặp song sinh cho thấy rằng một số gen làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tâm thần phân liệt.1 Đặc biệt, đối với các cặp song sinh giống hệt nhau có các gen giống nhau trong cơ thể và các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nếu một người mắc bệnh tâm thần phân liệt thì người song sinh giống hệt của họ cũng sẽ có 50% nguy cơ mắc bệnh tâm thần phân liệt.1 Tuy nhiên, có nhiều người mắc bệnh tâm thần phân liệt mà không có tiền sử gia đình mắc bệnh này và ngược lại.2 Mặt khác, các nghiên cứu đã tiết lộ rằng các yếu tố sinh học như tuổi của người cha, và các yếu tố môi trường như các sự kiện căng thẳng trong cuộc sống, có thể đóng vai trò lớn như vai trò của gen trong sự phát triển bệnh tâm thần phân liệt!3
LẦM TƯỞNG: Những người bị tâm thần phân liệt trải qua những triệu chứng giống nhau
SỰ THẬT: Tâm thần phân liệt là một tình trạng phức tạp với nhiều triệu chứng khác nhau. Mỗi người bị tâm thần phân liệt sẽ có một trải nghiệm riêng và sự kết hợp các triệu chứng của họ sẽ khác nhau.4 Ngoài ra, dạng tâm thần phân liệt có thể thay đổi theo thời gian nên những gì một người bị tâm thần phân liệt có thể trải qua tại bất kỳ thời điểm nào có thể hoàn toàn khác với những người khác, ví dụ như họ đã gặp phải tình trạng này lâu hơn. Hãy nhớ rằng không phải tất cả những người bị tâm thần phân liệt đều gặp phải các triệu chứng giống nhau, vì vậy nếu bạn cho rằng mình mắc phải hoặc biết ai đó có nhiều triệu chứng kết hợp, có thể liên quan đến bệnh tâm thần phân liệt, hãy tìm lời khuyên từ chuyên gia.
LẦM TƯỞNG: Bệnh tâm thần phân liệt cũng giống như việc có một “nhân cách tách biệt”
SỰ THẬT: Theo nghĩa đen, bản dịch tiếng Hy Lạp cho bệnh tâm thần phân liệt có nghĩa là “tâm trí tách biệt”, nhưng đây không phải là mục đích sử dụng của nó bất kể phim ảnh và văn hóa đại chúng có thể gợi ý như vậy! Thay vào đó, nó đề cập đến triệu chứng cụ thể của ảo giác mà trong đó những người bị tâm thần phân liệt có thể trải qua cảm giác ‘tách biệt’ khỏi thực tại. Trên thực tế, những người có ‘nhân cách tách biệt’ có một chẩn đoán hoàn toàn khác gọi là rối loạn nhân dạng phân ly, thường bị nhầm lẫn với bệnh tâm thần phân liệt.5 Hãy cập nhật thông tin để biết sự khác biệt!
LẦM TƯỞNG: Những người bị tâm thần phân liệt thường gặp ảo giác như trong phim!
SỰ THẬT: Phim luôn mô tả những hành vi điên rồ, tất nhiên là kịch tính hơn và thu hút sự chú ý. Nhưng đây là một khuôn mẫu. Ảo giác được coi là triệu chứng dương tính của bệnh tâm thần phân liệt; tuy nhiên, những người bị tâm thần phân liệt cũng có những triệu chứng âm tính liên quan đến việc mất một số chức năng hàng ngày. Các triệu chứng âm tính phổ biến hơn nhiều, nhưng rõ ràng là ít kịch tính hơn rất nhiều so với những khuôn mẫu nhất định được phương tiện truyền thông lan truyền đến bạn. Trên thực tế, một nghiên cứu đã báo cáo rằng gần 70% nhân vật mắc bệnh tâm thần phân liệt trong 41 bộ phim phát hành từ năm 1990 đến năm 2010 đều có những hoang tưởng kỳ quái.6 Đây là sự thông tin sai về sự phân bổ các triệu chứng và là một khuôn mẫu thúc đẩy thông tin sai lệch và thái độ tiêu cực đối với bệnh tâm thần phân liệt. Hãy trở nên hiểu biết để tránh những cạm bẫy!
LẦM TƯỞNG: Người bị tâm thần phân liệt có thể nguy hiểm và cần được đưa vào viện tâm thần
SỰ THẬT: Có thể đúng là một số người bị tâm thần phân liệt có hành vi bạo lực, nhưng những hành vi bạo lực này phổ biến hơn ở những người sử dụng chất.7 Tuy nhiên, các hành vi bạo lực và các triệu chứng khác của bệnh tâm thần phân liệt thường được quản lý tốt bằng phương pháp điều trị phù hợp và mạng lưới hỗ trợ bệnh nhân. Điều này có nghĩa là thường không cần phải đưa những người mắc bệnh tâm thần phân liệt vào viện tâm thần và họ thường có thể hòa nhập hài hòa với xã hội.
LẦM TƯỞNG: Thuốc điều trị tâm thần phân liệt không có tác dụng tốt
SỰ THẬT: Hầu hết những người bị tâm thần phân liệt sẽ sử dụng thuốc chống loạn thần để giảm các triệu chứng và cũng được điều trị tâm lý hoặc trị liệu bằng trò chuyện.8 Sự kết hợp này hiệu quả hơn so với khi dùng đơn độc, nhưng việc điều trị liên tục cũng quan trọng không kém.8 Mặc dù bệnh tâm thần phân liệt được coi là một bệnh tâm thần mạn tính với các triệu chứng rất khác nhau, việc hỗ trợ và chăm sóc y tế sớm phù hợp có thể giúp hầu hết người bệnh tâm thần phân liệt sống lâu, ổn định và trọn vẹn.
Tham khảo
- Royal College of Psychiatrists, Schizophrenia, 2019. https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/problems-disorders/schizophrenia [Accessed July 2019]
- National Institute of Mental Health, Schizophrenia, 2019. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/schizophrenia/index.shtml [Accessed July 2019]
- Brown AS. The environment and susceptibility to schizophrenia. Prog Neurobiol. 2011;93(1):23-58.
- Mind, Schizophrenia, 2017. https://www.mind.org.uk/information-support/types-of-mental-health-problems/schizophrenia/#.XTgrjOhKhhE [Accessed July 2019]
- Canadian Mental Health Association, What’s the difference between dissociative identity disorder (multiple personality disorder) and schizophrenia? 2015. https://www.heretohelp.bc.ca/q-and-a/whats-the-difference-between-dissociative-identity-disorder-and-schizophrenia [Accessed July 2019]
- Owen PR. Portrayals of schizophrenia by entertainment media: a content analysis of contemporary movies. Psychiatr Serv. 2012;63(7):655-9
- Walsh E, Buchanan A, Fahy T. Violence and schizophrenia: examining the evidence. Br J Psychiatry. 2002;180:490-5
- NICE, Psychosis and schizophrenia in adults: prevention and management, Clinical Guidance CG178, 2014. https://www.nice.org.uk/guidance/cg178/chapter/1-Recommendations#first-episode-psychosis-2 [Accessed July 2019]
Schizophrenia and personal life
Everyone who has schizophrenia will experience it differently. Presentation and severity of symptoms can vary, however they are likely to affect the personal li
more…About the symptoms of schizophrenia
People with schizophrenia may present a variety of symptoms, which may impact upon their quality of life.¹ These symptoms usually start at a young age, between
more…